NZa: collectief onderhandelen zorgverzekeraars afschaffen

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) wil collectief onderhandelen door zorgverzekeraars bij de inkoop van zorg afschaffen. De toezichthouder pleit voor afschaffing van het zogeheten representatiemodel. Dit model wordt nu gebruikt bij onderhandelingen in het A-segment en de curatieve GGZ, maar na de invoering van prestatiebekostiging moet dit anders vindt de NZa. Doel van prestatiebekostiging is meer concurrentie en deze manier van collectief onderhandelen staat daar haaks op. Dit schrijft de NZa in haar visie op inkoopmacht en collectief onderhandelen.Een zorgverzekeraar koopt namens zijn verzekerden zorg in bij zorgaanbieders. Bij de inkoop van medisch specialistische zorg in het A-segment en curatieve geestelijke gezondheidszorg bij gebudgetteerde GGZ-instellingen, onderhandelen de verzekeraar met het grootste marktaandeel en een vertegenwoordiger van de anderen nu met de ziekenhuizen en GGZ-instellingen over de kwaliteit en hoeveelheid zorg. Dit zogeheten representatiemodel bespaart tijd en (transactie)kosten maar vermindert de concurrentie. Het model staat haaks op prestatiebekostiging, dat juist de concurrentie wil bevorderen. De NZa wil dan ook dat het representatiemodel wordt afgeschaft bij de invoering van het nieuwe bekostigingssysteem. De voordelen wegen dan niet meer op tegen de nadelen blijkt uit onderzoek van RBB Economics en Freshfields Bruckhaus Deringer in opdracht van de NZa.

In het overige deel van de zorg, onderhandelt elke verzekeraar afzonderlijk namens zijn verzekerden met de verschillende zorgaanbieders. Naast collectief onderhandelen liet de NZa ook deze onderhandelingen onderzoeken. Aanleiding waren signalen van zorgaanbieders dat er geen marktevenwicht is en dat de zorgverzekeraar een sterkere positie heeft bij deze onderhandelingen. Gebleken is dat verzekeraars inderdaad een zekere inkoopmacht hebben. De NZa vindt dit geen bezwaar want inkoopmacht dwingt zorgaanbieders om te concurreren op de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg. Dit is gunstig voor de consument, mits de verzekeraar de voordelen van deze inkoopmacht bijvoorbeeld via een lagere premie en/of meer kwaliteit doorgeeft aan zijn verzekerden. Dat zal het geval zijn als er concurrentie tussen de zorgverzekeraars bestaat. De monitor Zorgverzekeringsmarkt 2009 en onderzoek van RBB Economics en Freshfields Bruckhaus Deringer tonen dit aan. De zorgplicht van de verzekeraar voorkomt dat zijn inkoopmacht te groot wordt. In het belang van de consument blijft de NZa de ontwikkelingen op de zorgverzekeringsmarkt nauwlettend volgen. Daarnaast stelt zij nog dit jaar spelregels op voor het contracteren. Hierin komen afspraken te staan over hoe marktpartijen met elkaar om moeten gaan tijdens de onderhandelingen over contracten en worden good contracting practices benoemd.

Omdat de signalen van zorgaanbieders over de inkoopmacht van de verzekeraars bij zowel de NZa als de Nederlandse Mededigingsautoriteit (NMa) binnenkwamen, hebben beide toezichthouders vanuit de eigen expertise en aanvullend op ieders taken de achterliggende problematiek onderzocht. Zo keek de NMa primair naar de mogelijkheden en risico’s van collectief onderhandelen en welke ruimte de Mededingingswet daarbij biedt. De NZa keek naar de gevolgen van inkoopmacht en collectief onderhandelen, waaronder ook het representatiemodel, op de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg. Waar de onderzoeken elkaar raakten, kwamen de resultaten overeen. De autoriteiten presenteren hun resultaten dan ook gezamenlijk.

Bron: NZa