Zorg aan patiënt in de knel
Array
Apothekers en zorgverzekeraars worstelen met gehaaste invoering marktwerking
De zorg aan de patient is in het geding door de knelpunten die gepaard gaan met de invoering van marktwerking in de farmacie per 1 januari 2012. Deze knelpunten staan, gecombineerd met andere maatregelen die dit jaar zijn ingegaan, goede zorg aan patienten in de weg.
De beoogde kwaliteitsverbetering en innovatie ten behoeve van de patient komen niet van de grond vanwege lagere tarieven, hogere werkdruk en financiele risico’s in en voor de apotheek. Daarnaast lopen patienten ernstige gezondheidsrisico’s doordat zij op grote schaal maagzuurremmers weigeren aan te schaffen, omdat zij deze nu grotendeels zelf moeten betalen. Ook zijn veel goedkope medicijnen die door zorgverzekeraars worden aangewezen slecht verkrijgbaar.
Dat constateert de KNMP na eigen onderzoek onder 447 apothekers werkzaam als zelfstandige, bij een keten en bij dienst- en poliklinische apotheken. Sinds dit jaar geldt er geen vast, door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) bepaald tarief meer voor apothekers. De minister van VWS heeft marktwerking ingevoerd, die er op neerkomt dat apothekers naast het uitgeven van medicijnen voortaan door zorgverzekeraars moeten worden gehonoreerd op basis van zogeheten zorgprestaties richting patient. Voorbeelden hiervan zijn medicatiebeoordeling en farmaceutische begeleiding bij opname in of ontslag uit het ziekenhuis.
Het nieuwe stelsel is te haastig ingevoerd door het ministerie van VWS en de NZa, meent de KNMP. Patienten hebben volgens de onderzochte apothekers veel hinder van een gebrek aan informatie over het nieuwe bekostigingsstelsel. Apothekers en hun apotheekteams zijn daardoor aan de balie veel tijd kwijt om patienten uitleg te geven over deze veranderingen in plaats van deze tijd daadwerkelijk aan zorgverlening te kunnen besteden.
Gezondheidsrisico’s patient
Zorgverzekeraars hebben de zorgprestaties die zijn aangewezen als verzekerde zorg slechts op bescheiden schaal ingekocht bij de apotheek, blijkt uit het onderzoek. Het komt de patientveiligheid niet ten goede nu blijkt dat medicatiebeoordeling en medicatieoverdracht bij minder dan de helft van de apotheken is gecontracteerd.
Tevens melden apothekers dat de nieuwe, door het kabinet ingevoerde maatregel om maagzuurremmers in veel gevallen niet meer te vergoeden tot een verhoogd risico bij de patient leidt. 61,4 % van de apothekers geeft aan dat patienten weigeren deze maagzuurremmers zelf te betalen en de apotheek verlaten zonder dit essentiele medicijn.
Verder signaleren apothekers grote problemen rond de beschikbaarheid van goedkope, door zorgverzekeraars op basis van het zogeheten ‘preferentiebeleid’ aangewezen medicijnen. Nagenoeg alle apotheken (98%) geven aan dat er problemen zijn met de beschikbaarheid van preferente middelen. Wanneer deze medicijnen niet beschikbaar zijn, duurt het vaak minimaal twee weken voordat zorgverzekeraars een alternatief aanwijzen. Hierdoor verstrekken apothekers in het belang van de zorg aan de patient regelmatig op eigen initiatief en voor eigen risico een ander dan het voorgeschreven medicijn, hetgeen tot veel verwarring bij de patient leidt.
Patienten merken dat zij om verschillende redenen steeds vaker zelf aan de balie voor hun zorg en medicijnen moeten betalen. Wanneer hun zorgverzekeraar geen contract heeft met de apotheek, moeten zij zelf de kosten voorschieten en krijgen zij deze lang niet altijd vergoed.
Contractering
Verder constateren de apothekers in het KNMP-onderzoek dat tussen apothekers en zorgverzekeraars geen sprake is van een ‘gelijk speelveld’. Dat uitte zich in het laat aanbieden door zorgverzekeraars van contracten – vaak pas in december 2011 – en nauwelijks mogelijkheden voor apothekers om over de contracten te onderhandelen. Zorgverzekeraars hebben vaak een dominante positie in hun eigen regio. Dit betekent dat apothekers een contract met de dominante zorgverzekeraar moeten afsluiten om hun patienten verzekerde zorg te leveren. Softwareleveranciers hebben door de late contractering onvoldoende tijd gehad de informatiesystemen van de apotheek op tijd klaar te maken voor de nieuwe situatie.
KNMP: snel verbeteringen invoeren
De KNMP blijft, ondanks de geconstateerde knelpunten, onverminderd positief over het uitgangspunt dat apothekers werken op basis van zorgprestaties en hier ook voor dienen te worden gehonoreerd. De KNMP komt dan ook met een reeks aanbevelingen ter verbetering van het stelsel die zij op korte termijn met zorgverzekeraars, patientenorganisaties, het ministerie van VWS en andere belanghebbenden wil bespreken.
Download het rapport “Veranderingen in de farmaceutische zorg: de gevolgen in beeld” (pdf, 1,3 MB)
