Kernprobleem opgelost
Array
Diepe hersenstimulatie lijkt een uitkomst voor patienten met de ziekte van Parkinson. Het stimuleren van de hersenkern nucleus subthalamicus vermindert stijfheid, traagheid en trillen spectaculair. Maar de stimulatie kan ook nadelige effecten hebben op cognitie, stemming of gedrag. Zou het beter zijn om een andere hersenkern te stimuleren? Neurologen van het AMC zochten het uit.
Toen diepe hersenstimulatie (DBS) voor het eerst werd ingezet om de effecten van Parkinson te verminderen, was iedereen diep onder de indruk van de resultaten. `We vonden de effecten waanzinnig!’, zegt Rob de Bie, neuroloog in het AMC. Bij de behandeling met diepe hersenstimulatie worden er elektroden diep in de hersenen geplaatst. Deze zijn aangesloten op een stimulator; een soort pacemaker die onder de huid op de borstkas wordt geimplanteerd. Door middel van de elektrische stimulatie kunnen symptomen als stijfheid, traagheid, trillen en ongecontroleerde beweging worden onderdrukt.
Ondanks het goede effect op de motorische symptomen bij de ziekte van Parkinson, zijn er inmiddels tekortkomingen bekend. `Er verschijnen steeds meer artikelen over de bijwerkingen die DBS heeft op het geheugen, de stemming, cognitie of gedrag. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat mensen sneller ontremd gedrag vertonen als ze hier al gevoelig voor waren.’ De Bie veronderstelde dat dergelijke problemen misschien minder zouden voorkomen als niet de meest gebruikte nucleus subthalamicus, maar een andere hersenkern gestimuleerd zou worden.
Zo’n alternatief is de globus pallidus. Die is net als de nucleus subthalamicus betrokken bij de wijze waarop de hersenen bewegingen controleren, maar dit hersengedeelte ligt wat verder van de grote cognitieve hersenbanen vandaan. In eerdere onderzoeken is stimulatie van de globus pallidus al effectief gebleken voor het verminderen van motorische symptomen bij de ziekte van Parkinson. Over de cognitieve bijwerkingen is minder bekend.
In 2007 begonnen de Bie en arts-onderzoeker Vincent Odekerken samen met de afdeling neurochirurgie in het AMC en researchers van andere Nederlandse centra een grootschalig langetermijnonderzoek om DBS in beide hersengebieden te vergelijken. Aan de studie namen 128 patienten deel. De ene helft van de groep werd behandeld met diepe hersenstimulatie van de subthalamicus en de andere helft van de globus pallidus.
Tijdens de studie kwamen de resultaten van eenzelfde soort onderzoek naar buiten in de VS. De Amerikanen meldden dat DBS van de globus pallidus en de nucleus subthalamicus even goed werkte. `Er waren slechts kleine verschillen op het gebied van stemming, cognitie en gedrag’, zegt Odekerken.
`Opvallend was dat beide groepen veel minder verbetering van de motorische symptomen toonden dan uit eerdere onderzoeken is gebleken.’ Dat kan deels met de studie-opzet te maken hebben, deels met de operatiemethode en met de patientengroep.
Uit het Nederlandse onderzoek kwamen uiteindelijk heel andere, verrassende resultaten, in november gepubliceerd in The Lancet Neurology. `Bij ons bleek er, in tegenstelling tot onze hypothese, geen verschil te zijn in de effecten op cognitie, stemming en gedrag. Maar er was wel verschil in hoe goed de DBS hielp tegen motorische symptomen op momenten dat de medicatie niet werkt. Stimulatie van de nucleus subthalamicus leidde tot ongeveer 50 procent afname van symptomen, terwijl de globus-pallidusgroep slechts 25 procent verbeterde. Daarnaast hadden patienten een jaar na DBS van de nucleus subthalamicus beduidend minder medicijnen nodig.’
Op basis van de resultaten na een jaar lijkt het dat stimulatie van de nucleus subthalamicus de voorkeur heeft. `Nu willen we nog uitzoeken of dit effect stand houdt na drie en vijf jaar.’
Bron: Nieuwsnak.nl/AMC
