Hersenen onderdrukken ontsteking
ArrayOnderzoekers van het Academisch Medisch Centrum (AMC) zijn erin geslaagd om darmontstekingen bij muizen tegen te gaan door de nervus vagus te prikkelen. Op deze wijze legden zij een rechtstreeks verband tussen het brein en het afweersysteem.
In de online editie van Nature Immunology beschrijven ze hoe de communicatie verloopt tussen de nervus vagus en de macrofaag. Door de hersenzenuw te stimuleren wisten de onderzoekers van de afdeling Maag-, Darm-, Leverziekten de macrofagen het zwijgen op te leggen.
De studie onder leiding van gastro-enteroloog Guy Boeckxstaens en onderzoeker Wouter de Jonge concentreerde zich op de oorzaken van ileus, een vaak voorkomende complicatie bij patiënten die een buikoperatie ondergaan. Deze postoperatieve ileus bemoeilijkt het herstel van de patiënt. Een effectieve behandeling van de complicatie is er nog niet.
Uit eerder onderzoek bleek dat het aanraken van de darm tijdens een buikoperatie een ontsteking veroorzaakt, vertelt De Jonge. ‘Dat vertraagt de voortstuwende werking van maag en darmen. Zo’n ontsteking ontstaat met name door stimulatie van macrofagen. We hebben nu opgehelderd hóe het zenuwstelsel de ontstekingsreactie onderdrukt. De nervus vagus is de spil in dit proces – deze zenuw remt namelijk de activatie van macrofagen. Dat komt doordat macrofagen gevoelig zijn voor acetylcholine, een signaalstof die wordt afgescheiden door de zenuw.’
Uiteindelijk slaagden de onderzoekers erin om in te grijpen in de communicatie tussen het brein en het afweersysteem. Door de grote hersenzenuw tijdens de operatie te prikkelen, activeerden zij de acetylcholinereceptor op de macrofagen. En dat onderdrukte weer de werking van deze cellen, waardoor er geen ontstekingen meer ontstonden in de spierlaag van de darmen. Hierdoor verdwenen ook nadelige effecten op de spijsvertering.
‘Je remt dus een ontsteking via de hersenen’, vat Boeckxstaens samen. ‘De stap naar de kliniek kunnen we nu nog niet zetten, maar die zal niet lang op zich laten wachten. Vooral omdat we aanwijzingen hebben dat ileus bij de mens op dezelfde manier ontstaat als bij de muis. Een middel dat de communicatie tussen brein en afweer zou kunnen te beïnvloeden is bijvoorbeeld een nervus vagus stimulator, die wordt gebruikt voor de behandeling van epilepsie en depressie.’
Aan het onderzoek, dat zowel online als in het augustusnummer van Nature Immunology verschijnt, werkten eveneens de afdelingen Nucleaire Geneeskunde en Experimentele Inwendige Geneeskunde van het AMC mee. Daarnaast droegen onderzoekers van de Louisiana State University in Baton Rouge (VS) en de Osaka University uit Japan bij aan de studie.
Bron: MedNet/AMC
