Kankerstamcellen lijken alleen verantwoordelijk voor vorming tumoren

Gezonde cellen hebben regulerende mechanismen die in het algemeen de snelheid van celdeling kunnen beperken. Kanker wordt echter gekarakteriseerd door celdeling, die niet meer controleerbaar is. In kankercellen is het regulerende mechanisme afgebroken en blijft de cel korter in zijn rusttoestand en meer in de celdeling toestand.Wellicht draagt niet elke kankercel bij aan de groei van een tumor. Wetenschappers denken namelijk dat die rol is voorbehouden aan één zeldzaam celtype: de kankerstamcellen.

Deze cellen fungeren als het ware als de motor achter tumorgroei.

Tumoren zijn heel heterogeen in hun samenstelling en bevatten allerlei soorten cellen: delende maar ook nietdelende cellen, in verschillende verhoudingen. Het bewijs hiervoor is geleverd met de volgende proef: een tumor van een patient werd fijngemaakt, tot er alleen maar losse cellen overbleven.

Wanneer 10 van die losse cellen in een muis werden gespoten, ontstond er in die muis geen kanker. Er gebeurde helemaal niets! Het idee dat elke tumorcel uit kon groeien tot een nieuwe tumor bleek dus niet waar.

Het experiment werd herhaald, nu met 100 cellen. Er gebeurde weer helemaal niets. Toen met 1000 cellen. Weer niets. 10.000 cellen. Nog steeds geen tumor. Pas bij 100.000 cellen groeide er in de muis een tumor.

Hieruit blijkt dat de meeste cellen in een tumor eigenlijk redelijk normaal zijn: ze groeien nauwelijks en zijn niet agressief. Slechts één op de vele duizenden cellen uit een tumor blijkt in staat opnieuw een tumor te vormen. Dát zijn de kankerstamcellen.”

Onderzoekers van het Centrum voor Experimentele Moleculaire Geneeskunde van het AMC en de Universiteit van Palermo leverden recentelijk belangrijk nieuw bewijs voor deze hypothese. Zij lieten voor het eerst zien dat er slechts één enkele kankerstamcel uit een menselijke darmtumor nodig is om in muizen een exacte kopie van de oorspronkelijke tumor te maken, inclusief alle gespecialiseerde celtypen. Het gezaghebbende Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift PNAS (Proceedings of the National Academy of Science USA) publiceert deze week een artikel over het onderzoek.

Voor het experiment onder leiding van Jan Paul Medema, hoogleraar Experimentele Oncologie en Radiobiologie in het AMC, isoleerden de onderzoekers één enkele kankerstamcel uit menselijke darmtumoren en kweekten die verder op. Een deel van de cellen werd ingespoten bij muizen. Zowel in vitro (in de kweekvloeistof) als in vivo (in de levende proefdieren) ontstond uit de stamcellen een volledige tumor. Het differentiatiepatroon – zeg maar: de blauwdruk – van de oorspronkelijke tumor bleef daarbij intact. Kankerstamcellen, toont het onderzoek aan, kunnen differentieren en zo verschillende celtypen vormen. In principe kan daarom uit één enkele kankerstamcel een tumor ontstaan.

Op termijn kan dit consequenties hebben voor de behandeling van kanker. Wellicht moeten nieuwe therapieen zich specifiek richten op kankerstamcellen, benadrukt Louis Vermeulen, onderzoeker en eerste auteur van het PNAS-artikel. ‘Immers: je kunt 99% van een tumor weghalen, als de kankerstamcellen blijven zitten kunnen die na verloop van tijd toch weer uitgroeien tot een nieuwe tumor.’ Maar het omgekeerde is ook waar: vernietiging van kankerstamcellen of, zoals in deze studie, beïnvloeding van het differentiatieproces van die cellen is misschien voldoende om tumorgroei helemaal te stoppen.

Dikke-darmkanker is één van de meest voorkomende vormen van kanker. Darmtumoren bestaan uit verschillende celtypen die erg lijken op de normale dikke-darmcellen. De drie belangrijkste zijn de goblet-, enterocyt- en endocrienachtige cellen. Volgens de klassieke hypothese kunnen die allemaal uitgroeien tot een nieuwe tumor. In de praktijk zien we iets anders, zegt Medema. ‘Injecteren we een gedifferentieerde darmkankercel in bij een muis, dan gebeurt er niets. Alleen de niet-gedifferentieerde kankerstamcel is tot tumorgroei in staat.’ Een jaar of vijf geleden ontstond daarom een alternatieve hypothese.

Die stelt dat kankerstamcellen de drijvende kracht zijn achter tumorgroei. Goblet-, enterocyt- en endocrienachtige kankercellen ontstaan dus niet door verschillende mutaties, maar onder invloed van differentiatiepatronen van de kankerstamcel.

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.