Universeel griepvaccin?
ArrayWetenschappers van de universiteit van Oxford hebben een universeel vaccin ontwikkeld dat levenslange bescherming moet bieden tegen alle varianten van de griep. Dit zou de jaarlijkse race om een passend griepvaccin te produceren, overbodig maken. Verder onderzoek in mensen moeten uitwijzen of het vaccin succesvol is.
Huidige vaccins zijn alleen effectief bij bepaalde griepstammen. Omdat die stammen steeds wisselen, moeten er ieder jaar nieuwe griepvaccins ontwikkeld worden tegen de griepstammen die naar verwachting rondwaren in de winter. ‘Deze aanpak werkt matig tegen de seizoensgebonden griep en werkt helemaal niet als er nieuwe typen ontstaan, zoals het vogelgriepvirus’, vertelt dr. Sarah Gilbert, van het Jenner Instituut van de Oxford Universiteit.
‘Vaccinproducenten hebben door deze aanpak slechts een paar maanden de tijd om alle benodigde vaccins te maken, risicogroepen moeten in korte tijd gevaccineerd worden, in de wetenschap dat ze het jaar erop wéér gevaccineerd moeten worden’, somt Gilbert op. Het team van Oxford ontwikkelde een vaccin dat in dieren werkt tegen alle stammen van de seizoensgebonden griep én tegen nieuwe vormen zoals de vogelgriep.
Andere aanpak
Traditionele griepvaccins bieden bescherming doordat ze antilichamen opwekken die de eiwitten aan de buitenkant van het virus blokkeren. Die eiwitten veranderen echter elk jaar van structuur, zodat het vaccin elk jaar moet worden bijgesteld. Het vaccin van de wetenschappers van de universiteit van Oxford is echter gebaseerd op eiwitten binnen Ãn het virus. Die vertonen een grotere gelijkenis bij alle griepvarianten. ‘Hetzelfde vaccin werkt dan voor alle griepstammen, aldus Gilbert.
Het vaccin dat dr. Gilbert en haar collega’s hebben ontwikkeld, berust op herkenning door T-cellen, en niet door antilichamen, zoals bij de huidige vaccins. Deze T-cellen, onderdeel van het menselijke afweersysteem, zorgen ervoor dat alle cellen die geïnfecteerd zijn met griep, worden opgeruimd. Het lichaam houdt een lage afweer van T-cellen vast na vorige griepinfecties. Het nieuwe vaccin zou dit niveau zo hoog moeten krijgen dat het voldoende beschermd tegen verdere griepbesmettingen.
Geen griep meer
In een fase I klinisch onderzoek krijgen nu 12 gezonde vrijwilligers een injectie van het nieuwe vaccin. Hun afweerreactie wordt langere tijd gevolgd. Als dit onderzoek succesvol is, dan volgen meerdere klinische onderzoeken.
Het vaccin zou volgens Gilbert veel problemen oplossen. ‘Kinderen zouden beschermd zijn, we besparen veel geld omdat er minder ziekteverzuim is onder werkende mensen, en ouderen (die vaak minder goed reageren op vaccinatie) lopen minder gevaar omdat de griep dan minder heerst.’
Enige relativering is wel op zijn plaats. De resultaten zover vallen in de categorie ‘goed nieuws voor muizen’. Vaak reageren mensen anders op vaccins dan muizen. Het is dus nog afwachten of de optimistische verwachting van de onderzoekers uit Oxford zullen uitkomen. De universiteit van Oxford is niet de enige plek waar naarstig wordt gezocht naar een universeel en levenslang durend griepvaccin. Ook het Engelse farmaceutische bedrijf PepTcell en het Zwitserse Cytos doen mee aan die wedren.
Bronnen:
NVI
Universiteit van Oxford, 6 september 2008:
Human trials of universal flu vaccine begin
Nieuwsblad.be, 7 september 2008: