Initiatiefgroep 113Online: Online hulpverlening kan honderden zelfdodingen per jaar helpen voorkomen

Het aantal zelfdodingen blijkt vorig jaar met ruim tien procent te zijn gedaald tot 1353. Ook Mokkenstorm denkt dat dat komt doordat de hulpverlening al is verbeterd. 113Online kan door de lage drempel echter een onmisbare toevoeging zijn. “Je bereikt een grote groep die niet naar de huisarts, psycholoog of therapeut durft.” Online hulpverlening kan honderden zelfdodingen per jaar helpen voorkomen. Dat stelt de Initiatiefgroep 113Online. Die wil volgend voorjaar een 24-uurshulplijn starten in combinatie met een site die hulp en therapie biedt.

113Online biedt eerste hulp bij levensnood gericht op het verminderen en voorkómen van suïcidaliteit in de bevolking van Nederland en Vlaanderen. De hulp omvat online en telefonische crisiscounselling, oplossingsgerichte chattherapie, zelfhulp en levensbeschouwelijke reflectie; maakt gebruik van ervaringsdeskundigheid en is aanvullend op reguliere hulpverlening. Door het internet kunnen deze modaliteiten hun weg vinden naar aan een grote groep wanhopige mensen die anders niet zouden worden geholpen. Het streven is dat 113Online een algemeen bekend baken wordt en aanzienlijke preventie van suïcidaliteit binnen bereik komt.

Achtergrond
Jaarlijks doen 94.000 volwassenen een suïcidepoging waarvan 10% leidt tot ziekenhuisopname. Daarnaast voelen 410.000 mensen zich zo terneergeslagen dat zij aan suïcide denken. De meerderheid hiervan zoekt of vindt geen passende hulp. Ruim 1500 mensen plegen suïcide. Suïcidaliteit is een groter gezondheidsprobleem dan verkeersongevallen. Reguliere hulpverlening slaagt er niet in om het aantal suïcides en pogingen significant te verminderen. Niet alleen is het bereik van reguliere hulp fysiek ontoereikend. Onderzoek en clientfeedback toont dat de aard van de hulp en de bejegening een drempel opwerpt. De geboden hulp is selectief toegankelijk, te vaak te medisch; te defensief en te weinig empathisch. Uit angst voor ongelukken worden beloftevolle nieuwe methodes en wetenschappelijke psychologische inzichten slechts mondjesmaat toegepast.
Effectieve preventie van suïcidaliteit draait om het vroegtijdig ombuigen van de gedachte aan de dood als oplossing voor emotionele pijn en problemen. Dit vraagt een nieuwe en grootschalige benadering met een vraaggericht informatie- en hulpaanbod dat zeer snel en drempelloos toegankelijk is; gebaseerd is op moderne professionele en ervaringsdeskundigheid; en samenwerkt met reguliere hulpverleningskanalen.

Wat, voor wie en hoe?
113 Online richt zich op nederlandstalige mensen in emotionele nood die op het internet zoeken naar informatie,lotgenoten, een klankbord of hulpverlening. Bezoekers kunnen als zij dat willen anoniem blijven. De site bevat vijf modaliteiten. Ten eerste: directe crisiscounseling via een beveiligde chat of per telefoon. Dit wordt verricht door een wisselend lid uit een team van intensief getrainde vrijwilligers en is beproefd werk van de Stichting EX6. Vervolgens:geplande chattherapie met professionele hulpverleners getraind in oplossingsgerichte therapie, zoals dat al plaatsvindt bij PratenOnline. Ten derde: een 8 wekelijkse zelfhulpcursus, ontwikkeld door Prof Kerkhof VU,waarbij aan de hand van te gedownloade informatie en huiswerkopdrachten zelf gewerkt wordt aan het verminderen van emotionele pijn en problemen en aan alternatieven voor suïcide. Ten vierde evensbeschouwelijke reflectie middels fora waarop ondersteunende en inspirerende teksten, beelden en citaten kunnen worden uitgewisseld. Ten vijfde: bewegwijzering en doorverwijzing voor mensen die op zoek zijn naar off-line hulp. Aan de hand van een actuele database waarin dit aanbod in kaart is gebracht kunnen bezoekers vinden wat er in hun regio aan hulp beschikbaar is. Samenwerkingsafspraken met grote GGZ instellingen zullen ertoe leiden dat mensen snel en (vraag)gericht geholpen worden in de reguliere zorg.

Waarom het internet?
Veel suïcidale mensen zijn actief op het internet en zoeken hier gericht naar informatie, uitwisseling, en klankbord. Helaas komen zij ook terecht bij suïcide propagatie sites.2 Veel suïcidale mensen zijn bevreesd voor waardeoordelen en ongewenst ingrijpen in hun autonomie en leefsituatie. Hulp via het internet is in essentie hulp op afstand en voldoende vrijblijvend. Gevoegd bij het ‘online disinhibition’ fenomeen maakt dat
suïcidale mensen op het internet een lagere drempel zullen ervaren om zich open te stellen voor hulp. 3 Internet heeft en groot bereik.

Waarom deze (bundeling van)interventies?
De online counseling en het levensbeschouwelijke forum zijn ontleend aan de succesvolle Israelische SAHAR-site. SAHAR is pionier op dit gebied en trekt maandelijks 10.000 bezoekers. Getrainde vrijwilligers hebben maandelijks e-mail of chatcontact met 1000 mensen(waarvan tenminste 350 met duidelijk suïcidale mensen)en er zijn 6000 bijdragen aan vier lotgenotenfora. Israel heeft 6 miljoen inwoners en een lager suicideratio dan in Nederland en Belgie.

Online zelfhulpcursussen blijken zeer effectief bij aan suïcidaliteit verwante psychische problemen; ze zijn erg goedkoop en kunnen met maximale privacy worden gevolgd.
Dit maakt deze modaliteit zeer aantrekkelijk voor de doelstelling van 113online.

Voor het psychotherapie gedeelte is gekozen voor oplossingsgerichte therapie (OT). Uit onderzoek is bekend dat suïcidale mensen moeite hebben met probleemoplossing. OT is in opzet kortdurende psychotherapie die mensen
helpt vanuit hun eigen kracht en mogelijkheden oplossingen te vinden en te realiseren. OT leent zich goed voor chathulpverlening. Eerste bevindingen bij de behandeling van depressieve en suïcidale jongeren tonen dat het effectief is en zeer hoog wordt gewaardeerd. De combinatie van online opvang, behandeling, zelfhulp en koppeling naar reguliere hulpverlening bestaat nog nergens ter wereld.

Door verschillende modaliteiten onder één noemer aan te bieden wordt het bereik en de effectiviteit van de site maximaal benut. De bezoeker heeft de keuze uit verschillende vormen van communicatie, informatie en zorg.

Waarom in Nederland én Vlaanderen?
Internet kent geen geografische grenzen. In Nederland en Belgie is zoveel complementaire deskundigheid dat het kortzichtig zou zijn dit aanbod in beide landen apart te realiseren.

Koppeling aan Offline Hulpverlening
Suïcidale mensen zoeken vaak pas laat hulp en lopen daarmee ook de kans dat goed behandelbare psychiatrische aandoeningen onbehandeld blijven. Met 113Online als opstapje richting (on- en offline) behandeling kan dit
zogenaamde “patients delay” worden verkort en wordt indirect de kans op verergering van suïcidaliteit verminderd.

Te verwachten spin off
Positieve ervaringen van 113Online kunnen ertoe leiden dat instellingen binnen hun eigen crisisvoorziening online hulp als module kunnen opnemen, zodat ook op het gebied van ernstigere stoornissen verdere integratie van on- en offline hulpverlening mogelijk wordt.
Daarnaast kan 113Online de reguliere hulpverlening inspireren tot inhoudelijke innovatie van het behandelaanbod, reflectie op de attitude ten opzichte van suïcidaliteit en de bejegening van suïcidale mensen.
113Online kan een bijdrage leveren aan maatschappelijke normalisering/destigmatiseren van suïcidaliteit.
Bij succes van 113Online kan de site worden vertaald en worden bemand in andere talen. Hiermee kunnen migranten bereikt worden, en zou het model kunnen worden geexporteerd naar andere landen in of buiten Europa.

Door Wie?
113 Online is een gezamenlijk initiatief van de nationale lotgenoten stichting EX6, Stichting Buitenamstel Geestgronden, de Vakgroep Psychologie van de VU, en de jongeren depressie site PratenOnline. In orienterende gesprekken hebben het Trimbos Instituut, het Fonds Psychische Gezondheid, het Ministerie van VWS, de Universiteit Leuven en het Belgische Centrum voor Zelfmoordpreventie hebben hun belangstelling voor medewerking aan de totstandkoming uitgesproken. Daarnaast zullen Prof I. Marks (e-mental health pionier en zelfhulpdeskundige) en Prof. Ary Barak (SAHAR)113Online met advies terzijde staan.

Financiering
De ontwikkelingskosten van 113 Online worden geschat op 125.000 euro. Dit bedrag kan worden verworven door subsidie, sponsoring (bijv: Spoorwegen)en investering door GGZ instellingen. Operationele kosten worden geschat op 250.000 euro per jaar.Deze kosten moeten grotendeels worden inverdiend door de opbrengst van de hulpverlening aangevuld met subsidiering. Bijzonder aspect is dat de hulp in essentie anoniem en preventief is hetgeen zich moeilijk verhoudt tot gepersonaliseerde DBC trajecten. Dit is een kritisch punt dat opgelost moet worden in overleg met zorgverzekeraars en/of VWS. Overleg hierover indiceert dat hiervoor wel mogelijkheden bestaan. Investeren in 113Online verdient zich terug door de te verwachten daling van de “schadelast” aan de samenleving en verzekeraars.

Projectduur
De duur van twee jaar omvat voorbereiding van 9 maanden, gevolgd door vijf maanden gefaseerd proefdraaien en kinderziektes bestrijden. Negen maanden na officiele opening evaluatie aan de hand van tevredenheidsfeedback, registratie van het gebruik van de verschillende modaliteiten in het aanbod en eenvoudige vragenlijsten die de mate van hopeloosheid en suïcidale ideatie meten. De laatste maand van dit project omvat het schrijven van de eindrapportage met hierin voorstellen tot verbetering en bijstelling van het aanbod.
Het eindresultaat van het project is: een operationele hulpsite met landelijke bekendheid; gemeten satisfactie, effectiviteit en omvang van de geboden hulp; en afgesloten convenanten met GGZ instellingen in Nederland en Vlaanderen.

Wat betekent de prijs voor ons?
Het winnen van de prijs en de daaraan verbonden subsidie brengt de realisatie van 113Online een cruciale stap dichterbij. Suïcidepreventie is een onderwerp dat al meer dan vijftien jaar heen en weer geschoven wordt tussen (terugtredende) overheid en het (verdeelde)”veld”. Met behulp van nieuwe techniek en nieuwe inzichten in de behandeling van suïcidaliteit is het nu mogelijk met bescheiden middelen veel te bereiken. Dat de tijd hiervoor rijp is blijkt uit het onlangs aangeboden Trimbos advies aan de Minister van VWS terzake waarin gepleit wordt voor de ontwikkeling van e-mental health aanbod gericht op suïcidepreventie.

Met de prijs zouden de iniatiefnemers de erkenning en startkapitaal in handen hebben om de zorg voor wanhopige mensen die nu tussen wal en schip vallen eindelijk op de kaart te kunnen zetten.

“De meeste suïcidale mensen willen hun gedachten niet met anderen delen, uit schaamte of uit vrees om afgewezen te worden. Anonieme hulp kan een uitkomst zijn”, zegt woordvoerder Jan Mokkenstorm, tevens psychiater bij GGZ-instelling BuitenamstelGeestgronden. Ook de Bossche lotgenotenorganisatie Ex6 en suïcide-expert en hoogleraar Ad Kerkhof zitten in de initiatiefgroep.

Volgens 113Online overwegen jaarlijks 400.000 Nederlanders op enig moment een eind aan hun leven te maken en worden 96.000 pogingen ondernomen. Het aantal suïcides ligt rond de 1.550.

113Online heeft zijn hoop gevestigd op de Tweede Kamer. Die bespreekt volgende week met de ministers Klink en Rouvoet plannen om de suïcide-preventie landelijk beter te organiseren. De initiatiefgroep heeft voor de eerste twee jaar 1,8 miljoen euro nodig, vooral omdat verzekeraars weigeren te betalen voor anonieme hulpverlening.

113Online biedt behalve een door vrijwilligers bemande telefonische hulplijn, ook chat-opties en een forum. “Door goed beheer praten mensen elkaar niet de put in, maar ondervinden steun en hoop.” Met een zelftest kunnen mensen zich een beeld vormen van de ernst van hun zelfdodingsgedachten. Verder is er een speciaal ontwikkelde cursus een een aanbod voor vijf online-sessies met een therapeut.

De houding in de reguliere psychiatrie over zelfdoding is al sterk aan het veranderen. “We praatten er alleen over als het was gebeurd, maar het taboe is over”, zegt Theo Vervoort van GGZ Breburg Groep in Tilburg. Nu worden onze mensen permanent getraind om signalen te herkennen en daarop in te spelen. De inspectie eist dat ook.”

Bron: 113online

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.