Wolf Sauter: Oog voor ondernemerschap en consumentenbelang helpt zorg vooruit
Array
Wolf Sauter bijzonder hoogleraar Universiteit van Tilburg
Op vrijdag 6 februari heeft prof. mr. Wolf Sauter (1966) zijn ambt als bijzonder hoogleraar Regulering van de zorg aan de Universiteit van Tilburg aanvaard. In zijn inaugurele rede over de marktwerking in de zorg zette hij uiteen dat het consumentenbelang bij het toezicht in het nieuwe zorgstelsel centraal staat.
Het bijzonder hoogleraarschap van Sauter aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid vloeit voort uit een samenwerkingsverband tussen de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de universiteit. Ook de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen kreeg er door de samenwerking een bijzonder hoogleraar bij: prof. Dr. Marcel Canoy (1963). Ook hij sprak zijn rede uit. Voorafgaand aan de redes organiseerde TILEC, het onderzoeksinstituut voor recht en economie van de Universiteit van Tilburg, een workshop over zorgfusies en de marktwerking in Europa. Een van de sprekers was Frank de Grave, voorzitter van de Raad van Bestuur van de NZa.
Oog voor ondernemerschap en consumentenbelang helpt zorg vooruit
De invoering van marktwerking in de zorg hoeft niet te leiden tot doemscenario’s, zoals het voorrang geven aan lucratieve behandelingen en problematische fusies. Marktwerking kan zo worden ingevoerd dat zij niet ten koste gaat van de motivatie van zorgwerknemers. Hierdoor kan een betere zorg worden bereikt, betoogt de econoom Marcel Canoy in zijn inaugurele rede aan de Universiteit van Tilburg op vrijdag 6 februari. Hij schetst ook hoe dat zou moeten. UvT-hoogleraar regulering van de zorg Wolf Sauter, tevens werkzaam bij de Nederlandse Zorgautoriteit, betoogt in een aansluitende inaugurele rede dat de NZa het machtsevenwicht tussen consumenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders moet herstellen in het voordeel van de consument. Het consumentenbelang moet bovendien in heldere en meetbare termen worden vertaald.
De marktwerking in de zorg kan betere toegankelijkheid, betere betaalbaarheid en hogere kwaliteit opleveren. Maar het is niet evident om baten aan marktwerking toe te schrijven. Hoogleraar economie en regulering van de zorg Marcel Canoy stelt daarom voor om tussendoelen te definieren, waarvan wel duidelijk is hoe ze bijdragen aan een betere zorg. Eén daarvan is het zorgvuldig vormgeven van ondernemerschap.
Ondernemerschap kan de toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit van de zorg namelijk zowel positief als negatief beïnvloeden. Negatief bijvoorbeeld als dure behandelingen alleen nog toegankelijk zijn voor rijke patienten, maar positief als er meer keuze komt voor iedereen Daarom moet steeds worden getoetst of het ondernemerschap inderdaad het gewenste effect heeft. Vervolgens kunnen de risico’s worden beperkt.
Het tweede tussendoel dat Canoy voor ogen heeft, is zorgen dat informatie over zorgprestaties beschikbaar komt zonder dat daar misbruik van kan worden gemaakt. Als toezichthouders bijvoorbeeld onvoldoende inzicht hebben in welke behandelingen winstgevend zijn, zouden ziekenhuizen zich ongestoord kunnen richten op behandelingen die wel lucratief zijn maar de patient niet veel verder helpen.
Misschien wel het belangrijkste tussendoel is echter het hoog houden van de motivatie van werknemers in de zorg, aldus de hoogleraar. Alleen ondernemerschap dat in dienst staat van de zorg, zal de motivatie om in de zorg te werken kunnen behouden. Hoe dat kan, schetst hij aan de hand van de situatie in ziekenhuizen.
Consument voorop
Wolf Sauter zet in zijn rede over de marktwerking in de zorg uiteen dat het consumentenbelang bij het toezicht in het nieuwe zorgstelsel centraal staat. Dit consumentenbelang wordt vertaald in kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg, en wordt ermee gediend dat deze begrippen meetbaar en dus vergelijkbaar gemaakt worden. Als dan bijvoorbeeld blijkt dat de kwaliteit toeneemt maar de zorg minder betaalbaar wordt, is een betere afweging en een betere onderbouwing van de besluiten van de toezichthouder mogelijk. Meetbare gegevens over de zorg zijn ook van belang voor de fusietoetsing waarover de Nederlandse Zorgautoriteit adviseert en voor de rechterlijke toets op besluiten van de NZa.
Daarnaast stelt Sauter dat de Europese regelgeving voor grensoverschrijdende zorg kansen biedt voor het nieuwe Nederlandse stelsel. De Europese richtlijn patientenrechten, die nog behandeld wordt in de Europese Raad en het Europarlement, voorziet namelijk in het recht op transparante keuzeinformatie voor de consument en de plicht voor de zorg om verantwoording af te leggen. Verder bieden de Europese regels de nationale overheden de mogelijkheid om diensten van algemeen economisch belang te definieren. Voor ondernemingen die dergelijke diensten leveren gelden uitzonderingen op bijvoorbeeld de staatsteun en mededingingsregels. Tegelijkertijd kan bij het definieren van deze diensten bijvoorbeeld worden verzekerd dat niet alleen de zorgverzekeraars een zorgplicht hebben, maar ook de zorgaanbieders. En dat consumenten op hun beurt aanspraken krijgen op zorgaanbieders – dus zorgrechten.
Een dergelijke stap heeft drie voordelen, aldus Sauter: de positie van de consument wordt versterkt, het publieke belang wordt helder gedefinieerd en de EU biedt mogelijkheden voor alternatieve financierings- en samenwerkingsvormen binnen de richtlijnen.
Workshop
Voorafgaand aan de redes organiseert onderzoeksinstituut TILEC een workshop over zorgfusies en de marktwerking in Europa. Sprekers zijn naast Tilburgse onderzoekers ook Frank de Grave, voorzitter van de NZa, Theon van Dijk van Lexonomics, Martijn Snoep van De Brauw Blackstone Westbroek en Erik Schokkaert van de K.U. Leuven.
TILEC is het Tilburg Law and Economics Center van de UvT. De leerstoelen van Canoy en Sauter zijn ingesteld in het kader van de onderzoekssamenwerking tussen TILEC en de NZa.
Wolf Sauter studeerde geschiedenis, Nederlands recht en bestuurskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen en politicologie aan Illinois State University (VS). In 1996 promoveerde hij cum laude aan het Europees Universitair Instituut in Florence. Op dit moment werkt hij als expert mededinging bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).
·        Inaugurele rede
Bron: Universiteit van Tilburg
