Kortgeding: Werkdruk in operatiekamers te hoog
Array
KORT GEDING TEGEN ZIEKENHUISDIRECTIES
De werkdruk in de operatiekamers van de Nederlandse ziekenhuizen is te hoog en slechts voor 16 procent van de anesthesiemedewerkers en operatieassistenten acceptabel. Bijna 78 procent van de medewerkers beschouwt de druk als hoog tot te hoog en 6,5 procent spreekt zelfs van een onverantwoord hoge werkdruk, zo blijkt uit onderzoek van de beroepsverenigingen van anesthesiemedewerkers (NVAM), operatieassistenten (LVO) en recovery verpleegkundigen (BRV). Volgens nagenoeg alle 1300 responderende medewerkers zijn de werkomstandigheden in de afgelopen 5 jaar verslechterd. Door de hoge werkdruk neemt de kans op fouten tijdens operaties toe. De enquête zal worden gebruikt om in een kort geding de ziekenhuisbesturen tot overleg te dwingen om tot een betere werksituatie te komen. Het kortgeding zal bij de Rechtbank Den Bosch op dinsdag 8 december dienen.
Directe aanleiding voor het onderzoek en het kort geding is een convenant dat 15 ziekenhuizen in Zuid-Nederland hebben gesloten. Zonder enig overleg met de betrokken beroepsverenigingen zijn daarin afspraken gemaakt over opleidingscapaciteit en het inperken van de arbeidsvoorwaarden. Zo worden toeslagen, extra beloningen en wervingspremies geheel of gedeeltelijk afgeschaft, mogen medewerkers die zich zelfstandig vestigen de eerste 12 maanden niet meer in hun oude ziekenhuis werken en worden gezamenlijk afspraken gemaakt met de detacheringbureaus. Met deze maatregelen willen de ziekenhuizen de krappe arbeidsmarkt van operatieassistenten en anesthesiemedewerkers en de daarmee gepaard gaande opwaartse druk op de kosten te lijf gaan. Gelijktijdig moet er per 4 gediplomeerden één leerling komen. De betrokken ziekenhuizen willen op termijn ook afspraken maken over andere beroepsgroepen, zoals verpleegkundigen op de intensive care.
Volgens de belangengroepen wordt met het convenant het paard achter de wagen gespannen. Al jarenlang worden er te weinig medewerkers opgeleid. Sommige van de betrokken ziekenhuizen leiden helemaal niet op. Door de noodzakelijke taakverbreding en de toenemende complexiteit worden medewerkers bovendien steeds vaker buiten de operatiekamer ingezet. De hierdoor optredende schaarste heeft geleid tot onacceptabele werksituaties. Diensttijden van 18 uur zijn geen uitzondering. Medewerkers zitten met een stuwmeer aan overuren. Uit de ingezonden vragenlijsten blijkt dat medewerkers gemiddeld ruim 200 overuren hebben, maar een aantal kwam zelfs boven de 1000 uren uit. Om de groeiende werkdruk te ontlopen, vestigen medewerkers zich als zelfstandige of bieden zich aan via een detacheerder. Ze zijn dan gevrijwaard van allerlei onregelmatige, zware diensten en verdienen meer. Gelijktijdig neemt de belasting voor de achterblijvende vaste medewerkers toe. Uit de ingezonden vragenlijsten blijkt dat bijna één op de zes medewerkers op de operatiekamer komende vier jaar wil stoppen en nog eens 30 procent aarzelt of ze verder willen. Dergelijke problemen los je niet op door de arbeidsvoorwaarden aan te scherpen of de deur te sluiten voor ex-medewerkers, zo menen de beroepsverenigingen.
De beroepsverenigingen eisen in het kort geding nietig verklaring van het convenant omdat het in hun ogen in strijd is met het mededingingsrecht. Daarnaast willen ze via de rechter overleg op bestuurlijk niveau afdwingen over lokale arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden, alsmede over de aanstelling van een onafhankelijke bemiddelaar. Ook de voorgestelde extra opleidingsvoorstellen moeten van tafel. Van de ondervraagde operatieassistenten en anesthesiemedewerkers ziet 90 procent, gezien de huidige werkdruk geen ruimte voor opleiden en begeleiden van extra leerlingen.
De arbeidsomstandigheden moeten verlicht worden door het optimaal benutten van de bestaande opleidingscapaciteit, waaraan alle ziekenhuizen naar rato moeten bijdragen. Daarnaast kan de huidige uitstroom worden tegengegaan door een effectievere inzet en meer doorstromingsperspectief. Het carrièreperspectief voor operatieassistenten en anesthesiemedewerkers kan worden vergroot door een officiele erkenning van hun specialisme. Gelijktijdig moet de overheid maatgevend worden voor de opleidingen, waarbij de ziekenhuizen nog uitsluitend de praktijkplaatsen leveren.
Volgens Pim Aerts, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Anesthesiemedewerkers, moet de menselijke factor terugkeren in de operatiekamer. ‘Alles draait om het halen van budgetten en productie. Teamleiders zitten zo ingeklemd tussen artsen, managers en personeel dat ze het meestal niet langer volhouden dan enkele jaren. Er wordt heel hard gewerkt aan kwaliteit en het verbeteren van de veiligheid, maar door de tekorten wordt dat voor een deel weer teniet gedaan. Die tekorten ontstaan omdat we de mensen door de werkdruk wegjagen. Het wordt tijd dat de patient weer centraal staat en de medewerkers zich weer gewaardeerd voelen. Dat doe je niet door over hun hoofden heen een convenant af te sluiten. Dat doe je door gezamenlijk de problemen aan te pakken.’
