Promovenda ontwikkelt snelle bereidingswijze voor griepvaccin
Array
Een tekort aan griepvaccins kan binnenkort tot het verleden behoren. Onderzoekster Manon Cox van Wageningen University ontwikkelde een alternatieve methode om veilige en effectieve vaccins op een twee- tot viermaal snellere manier in grote hoeveelheden te produceren. De techniek maakt gebruik van cellen in bioreactoren in plaats van de beperkt beschikbare bevruchte kippeneieren. Manon Cox promoveert op 9 december op haar proefschrift hierover aan Wageningen University.
Een groot probleem bij het uitbreken van een griepepidemie is de tijdige beschikbaarheid van voldoende geschikt vaccin. De productie van een vaccin tegen een nieuwe variant van een influenzavirus met kippeneieren duurt momenteel drie tot zes maanden. Daarnaast is het uitgesloten om bij een pandemische uitbraak de productiecapaciteit snel uit te breiden aangezien grote hoeveelheden (bevruchte) kippeneieren nodig zijn voor de productie.
Met de nieuwe methode heeft Cox aangetoond dat binnen 45 dagen een vaccin in commerciele volumes beschikbaar kan zijn. De nieuwe productiemethode maakt gebruik van een baculovirus dat zich in insectencellen vermenigvuldigt (en zich in gewervelde dieren niet kan uitbreiden). De insectencellen maken de zgn. HA-eiwitten, die het afweersysteem tegen het griepvirus mobiliseren, in grote hoeveelheden aan.
De trage stap in de conventionele vaccinproductiemethode zit voornamelijk in het gebruik van bevruchte kippeneieren. Dit geeft bovendien extra problemen in geval het griepvirus ziekteverwekkend is voor vogels (zoals in 2003 in Nederland), omdat de benodigde eierenproductie veelal stilvalt. Bovendien zijn die vaccins ongeschikt voor mensen met een ei-allergie. Het nieuwe productieproces met insectencellen kan te allen tijde op diverse locaties over de wereld tegelijk en grootschalig worden gestart.
Het nieuwe productieproces is inmiddels klinisch getest met drie verschillende griepstammen bij 460 gezonde personen. Geen van de deelnemers die het vaccin toegediend kregen, ontwikkelde griepverschijnselen, terwijl in een controlegroep 4,6% van de deelnemers griep kreeg. Drie vervolgstudies bij ongeveer 3000 personen tonen aan dat er geen markante of veelvoorkomende bijwerkingen optreden. Daarnaast blijkt het vaccin ook te beschermen tegen virussen die genetische veranderingen hebben ondergaan. Bovendien blijkt het vaccin in meer dan 50% superieure antilichaamproductie op te leveren in vergelijking met reeds beschikbare griepvaccins.
Vaccins tegen het griepvirus bevatten het HA-eiwit (hemagglutinine) dat, eenmaal in de bloedbaan beland, het lichaam in staat van alarm brengt. Het eiwit stimuleert de productie van antilichamen. Een griepvirus draagt in zijn mantel (buitenzijde) hetzelfde eiwit. Bij een griepvirusinfectie hechten de geproduceerde antilichamen zich aan het manteleiwit en schakelen zo het virus uit.
