Inzet Kamerverkiezingen: gemeenten eerste overheid en crisisbestrijder
Array
De VNG vraagt politieke partijen in hun programma’s voor de Kamerverkiezingen te kiezen voor een nieuwe, effectieve overheid met minder beleid en meer nadruk op uitvoering en resultaat. Ambities moeten de komende jaren worden waargemaakt door meer taken dicht bij de burger uit te voeren. De sleutel daarvoor ligt bij de gemeente, de overheid die het dichtst bij de burger staat.
De zware economische crisis versterkt de urgentie van een ingrijpende koerswijziging. Daarbij moeten rijk, provincies, gemeenten en waterschappen zelf het goede voorbeeld geven. Bezuinigingen op voorzieningen roepen bij burgers immers de vraag op waar en hoe de overheid zelf de broekriem aantrekt. Ook de crisis in de verhouding tussen burger en overheid is al lang een zorg. De oplossing ligt in een efficientere overheid die steunt en stuurt waar nodig, en een grotere eigen verantwoordelijkheid van burgers op gebieden die hen direct raken, zoals wonen, zorg, werk, onderwijs en veiligheid. Burgers en bedrijven moeten zich weer verantwoordelijk voelen voor wat speelt in de eigen buurt en straat. Dat werkt in de regel beter en goedkoper dan bemoeienis van ‘de overheid’.
In beide gevallen ligt de sleutel bij de gemeenten. Te veel overheidsorganisaties zijn nu allemaal een beetje en daarmee geen van alle écht verantwoordelijk voor hun taakgebied. Om de burger optimaal van dienst te zijn én te betrekken, moeten taken zo dicht mogelijk bij de burger worden belegd: dat is bij de gemeente. Gemeenten moeten daarover verantwoording afleggen aan de inwoners zélf. Met een effectieve en efficiente gemeente kunnen rijk en provincies meer loslaten.
In het belang van hun burgers willen gemeenten hun huidige taken verder verbeteren en nieuwe taken op zich nemen. Op vijf prominente maatschappelijke thema’s moeten concrete stappen worden gezet:
1. Werk: een integrale benadering voor verschillende doelgroepen ongeacht hun uitkeringsrechten. Dit bespaart kosten en verhoogt de effectiviteit van re-integratie.
2. Wmo: een forse inspanning op preventie. Effectieve preventie kan veel geld besparen. Gemeenten willen en kunnen dat organiseren.
3. Jeugdzorg: verdere ontwikkeling en uitbouw van de Centra voor jeugd en gezin.
4. Veiligheid: integrale aanpak van politie (en brandweer), justitie en gemeente. Lokale verankering maakt handhavingarrangementen met andere toezichthouders zoals BOA’s en particuliere beveiligers realiseerbaar.
5. Versnelling gebiedsontwikkeling: tempo maken met gebiedsontwikkeling. Gezamenlijk overleg tussen alle betrokken partijen moet ervoor zorgen dat iedereen tijdig en gecoördineerd aan het werk gaat.
Gemeenten worden echter ook geraakt door de economische crisis. Teruglopende inkomsten uit bijvoorbeeld grondexploitatie en extra uitgaven aan onder meer schuldhulpverlening mogen de slagkracht van gemeenten als ‘eerste overheid’ en ‘crisisbestrijder’ niet aantasten. Nederlandse gemeenten zijn voor hun inkomsten erg afhankelijk van de rijksoverheid. Het eigen belastinggebied schiet tekort als financieringsinstrument. De VNG pleit daarom voor afschaffing van de vrijstellingen in de ozb en verbreding van de profijtheffingen. Met eigen belastingen kunnen gemeenten zelf afwegingen maken en daarover verantwoording afleggen aan hun burgers.
