Betere opvolging van slaapziekte
Array
Het is mogelijk om mensen na hun behandeling tegen slaapziekte korter op te volgen dan tot nu toe, zonder dat je er meer laat hervallen. De patienten zijn beter af, en het is goedkoper. Hoe dat kan, werd uitgezocht door Dieudonné Mumba Ngoyi  van het Instituut voor Tropische Geneeskunde. Hij kreeg er aan de Universiteit Antwerpen een doctoraat voor.
Slaapziekte is dodelijk als ze niet behandeld wordt. Wie een behandeling krijgt, moet nog twee jaar opgevolgd worden, want als hij hervalt, loopt hij een groot risico op levenslange complicaties, zelfs wanneer ook de tweede behandeling succesvol is. Maar iemand twee jaar opvolgen is niet evident in een arm ontwikkelingsland. Mumba Ngoyi zocht daarom naar een manier om sneller te kunnen zien wie definitief genezen is, en wie nog kans maakt om te hervallen. Zijn onderzoek in twee ziektehaarden in de Democratische Republiek Congo toonde aan dat het aantal witte bloedcellen in het lumbaalvocht al binnen een jaar uitsluitsel geeft.
Wat wij “slaapziekte†noemen, is eigenlijk “slaapziekte van mensen in Afrikaâ€, veroorzaakt door de parasiet Trypanosoma brucei. Andere trypanosomen treffen dieren (met zware economische gevolgen voor de veeteelt), of veroorzaken gelijkaardige ziekten bij mensen; bijvoorbeeld de ziekte van Chagas in Zuid-Amerika. In Afrika wordt de parasiet overgebracht door de steek van een besmette tseetseevlieg. De parasiet vermenigvuldigt zich eerst in het bloed en de lymfe, ontwijkt je afweer en nestelt zich in hart, nieren en uiteindelijk ook in je hersenen. Je wordt verward, je slaappatroon raakt ontregeld, je kunt niet meer normaal lopen en uiteindelijk raak je in coma en sterf je.
De Wereldgezondheidsorganisatie schat de jaarlijkse dodentol op 10Â 000 tot 20Â 000 mensen.
In de eerste fase is de ziekte redelijk eenvoudig te behandelen, maar eenmaal de parasieten je hersenen binnengedrongen zijn, moet een gevaarlijk middel ingezet worden. Het is afgeleid van arsenicum en zo’n vijf procent van de patienten overleeft de behandeling niet. Eenmaal je ‘genezen’ bent, moet je nog een tijd gevolgd worden, om zeker te zijn dat de parasiet echt uitgeroeid is en je niet hervalt. Want als je dan niet meteen herbehandeld wordt, is de kans op blijvende schade zeer groot.
Mumba Ngoya volgde een reeks Congolese patienten, om uit te zoeken welke metingen het best voorspellen of je hervalt. Als je na twee jaar nog steeds geen trypanosomen vindt in bloed, lymfe of lumbaalvocht weet je dat de behandeling geslaagd was. Maar als het aantal witte bloedcellen in het lumbaalvocht binnen het jaar gedaald is tot een normale waarde (minder dan 5 per µl cerebrospinaal vocht) mag je ook gerust zijn, zo toonde Mumba Ngoyi aan. Wie daar slechts licht boven zit, moet 6 maanden later nog eens onderzocht worden. De meeste patienten hebben na een jaar al duidelijkheid; dat bespaart op het aantal pijnlijke en dure ruggenmergpuncties.
Vooraleer de nieuwe aanpak grootschalig ingevoerd wordt, moet hij wel nog getest worden bij meer patientengroepen, onder andere bij mensen die met andere geneesmiddelen werden behandeld, waarschuwt Mumba Ngoyi. Intussen moet er verder gezocht worden naar nog betere opvolgmethodes en tests die ook gemakkelijk bruikbaar zijn op “de soms ver afgelegen plaatsen waar slaapziekte behandeld wordtâ€.
