Burn-out voor het eerst in hersenen zichtbaar

Voor het eerst zijn verschillen gevonden in de hersenactiviteit tussen gezonde mensen en mensen die lijden aan een burn-out. Een doorbraak. Tot op heden was deze aandoening niet vast te stellen aan de hand van objectieve gegevens. Nijmeegse onderzoekers vonden een combinatie van EEG-veranderingen die uniek zijn voor burn-out. Daarmee hebben ze een objectieve maat gevonden voor de diagnose burn-out.
Een team van onderzoekers onder aanvoering van dr. Gilles van Luijtelaar van het Donders Institute for Brain Cognition and Behaviour van de Radboud Universiteit Nijmegen publiceert de resultaten in het zojuist verschenen Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences, het wetenschappelijke tijdschrift van de American Neuropsychiatric Association.

Moeilijke diagnose
Burn-out wordt niet in alle landen erkend. Diagnose is moeilijk, onder andere omdat sommige kenmerken lijken op die van depressie en chronische vermoeidheid (CVS). De aandoening heeft ook geen eigen plaats in het standaardwerk voor diagnose en behandeling van psychische aandoeningen, het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ( DSM).

Strenge selectie vooraf van burn-out
Met behulp van EEG registreerden de onderzoekers de hersenactiviteit van dertien burn-outpatienten en vergeleken die met gegevens van even veel gezonde vrijwilligers. Een kleine groep, maar voldoende betrouwbaar voor een eerste studie, aldus Van Luijtelaar. ‘Vooraf heeft een strenge selectie plaatsgevonden. Bij onze proefpersonen was er zonder enige twijfel sprake van een burn-out. Hun problemen waren overduidelijk werkgerelateerd. Degenen met depressieve symptomen en of andere psychiatrische problemen haalden de selectie niet.’

EEG van burn-outpatienten wijkt af
De proefpersonen werkten mee aan diverse neuropsychologische en EEG-testen. Zo werd de spontane activiteit gemeten in ontspannen toestand wanneer de proefpersonen rustig hun ogen open hadden en sloten. Bij beide groepen was een mooi ritmisch en evenwichtig golvenpatroon zichtbaar in de vorm van alfa-golven (8-12 Hz golven, die vooral optreden bij ontspannenheid). De piekfrequentie van dit ritme lag echter lager bij de burn- outgroep. Dit wijst op een geringere bereidheid of mogelijkheid om zich mentaal in te spannen.

Ook het b̬taritme, de snelle kleine hersengolfjes die horen bij een toestand van waken, waren kleiner. Dat wijst volgens de onderzoekers op verminderde activatie van de cortex, de buitenste laag van de grote hersenen. Bij burn- outpatienten waren er Рanders dan bij depressieven Рgeen verschillen in frontale EEG-activiteit tussen de linker en rechter hersenhelft.

Een tweede test, waarbij de deelnemers een serie tonen te horen kreeg die af en toe werd onderbroken door een afwijkende toon, liet ook duidelijke verschillen zien tussen de twee groepen. Er werden afwijkingen gevonden in de P300, een opgewekte hersengolf. Deze golf was bij de burn- outpatienten vlakker: ze reageerden minder sterk op de afwijkende toon. Zo’n afgevlakte golf komt ook voor bij depressieven, maar anders dan bij burn- outpatienten kennen die geen vroege piek van de P300.

P 300 gezonde en P 300 burn-outpatienten. Dit wijst erop dat burn- outpatienten moeite hebben om informatie automatisch te verwerken. Prikkels worden meer ‘bewust’ verwerkt. Dat vergt meer mentale inspanning en daar komt de cognitieve vermoeidheid van burn-out misschien vandaan. Graphic: Ton Meijer

Vergelijkingen met depressie en CVS
Omdat sommige symptomen van depressie en chronische vermoeidheid lijken op die van burn-out, hebben de onderzoekers onderdelen van hun metingen vergeleken met resultaten zoals die beschreven zijn bij depressieven en CVS-patienten. De combinatie van de gevonden EEG-veranderingen is uniek voor burn-out. Daaruit concluderen de onderzoekers dat ze een objectieve maat – een biomarker – in handen hebben om deze aandoening te kunnen vaststellen.

Erkenning burn-outpatienten
‘Een belangrijk resultaat’, zegt neurowetenschappper Gilles van Luijtelaar. Nog belangrijker vindt hij dat het onderzoek gepubliceerd wordt in een Amerikaans tijdschrift. ‘In de VS wordt burn-out niet erkend als ziekte. Nu psychiaters daar kennis nemen van deze objectieve maat, zullen patienten herkend en beter behandeld kunnen worden.’ Wel benadrukken de auteurs dat het gaat om een eerste onderzoek in een kleine groep. Het onderzoek heeft – zoals dat gaat in de wetenschap – een vervolg nodig in een grotere groep.

Samenwerking behandelaars en wetenschappers
Deze studie combineert expertises van behandelaars en wetenschappers. Onderzoekers van Donders Centre for Cognition (dr. Gilles van Luijtelaar, drs. Martijn van den Bunt) en het Behavioural Science Institute (dr. Ger Keijsers, dr. Marc Verbraak) van de Radboud Universiteit, werkten samen met de HSK-Groep, een landelijke gezondheidszorgorganisatie gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van psychische stoornissen, waaronder burn-out (dr. Marc Verbraak) en Brainclinics Diagnostics (drs. Martijn Arns).
De patienten werden gerecruteerd via HSK. Klinisch psychologen dr. Ger Keijsers en dr. Marc Verbraak kennen de symptomen van en de gangbare diagnostiek bij  burn-out en kozen de meest optimale selectiecriteria, waarbij patienten met depressie en CVS uit de onderzoeksgroep werden gefilterd. Brainclinics Diagnostics verzorgde de metingen en drs. Martijn Arns, Martijn van den Bunt en dr. Gilles van Luijtelaar bedachten het experiment, bewerkten de gegevens en verzorgden de publicatie.

EEG Findings in Burnout Patients.
Gilles van Luijtelaar, Marc Verbraak, Martijn van den Bunt, Ger Keijsers, Martijn Arns. The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences, (Spring issue).

Bron: RU

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.

Recente artikelen