Specialisten moeten 24 uur per dag in ziekenhuis zijn
Guus Schrijvers, Oud-Hoogleraar Public Health & Gezondheidseconoom 15 november 2010 - 07:00
Array
‘In Nederlandse ziekenhuizen zijn ‘s avonds en ‘s nachts meestal alleen artsen in opleiding tot specialist (AIOS’sen) aanwezig. Zij kunnen de specialisten zelf raadplegen en oproepen via de telefoon. Deze gebruikelijke gang van zaken beperkt om twee redenen de kwaliteit van zorg. Ten eerste is het beoordelingsvermogen van de AIOS soms onvoldoende om te bepalen wanneer de specialist erbij moet komen. Ten tweede ervaart de AIOS een psychologische drempel: stel je voor dat ik de specialist voor niets uit zijn bed haal?
Uit de internationale, wetenschappelijke literatuur blijkt dat door onder meer deze twee punten de mortaliteit in ziekenhuizen buiten kantoortijd en in het weekeinde hoger ligt dan binnen kantoortijd. Dat geldt bijvoorbeeld voor de verloskunde, de spoedzorg en de cardiologie. Daarom moeten specialisten zelf avond-, nacht- en weekenddiensten gaan draaien. Ook al heeft dit grote gevolgen voor de schaalgrootte van ziekenhuizen en kunnen daardoor niet meer alle ziekenhuisdiensten in elk ziekenhuis worden aangeboden.’
Woorden van deze strekking sprak UMC Utrecht hoogleraar verloskunde Gerard Visser tijdens de 11e Catharijne conferentie op 11 november op het UMC Utrecht. Dat symposium had als titel ‘Kwaliteit door concentratie van zorg’. Daaraan namen circa 150 gezaghebbende personen uit de gezondheidszorg deel.
Guus Schrijvers
Guus Schrijvers (getrouwd met Els Zwaan, drie kinderen) werd op 24 juni 1949 geboren in Amsterdam als zesde kind in een katholiek onderwijzersgezin. Na het gymnasium B diploma behaald te hebben(1967) ging hij in Amsterdam economie studeren. Hij studeerde cum laude af (1973) bij prof. Wim Duisenberg op de na-oorlogse conjunctuurgolven en bij prof. Joop Hattinga Verschure op zelfzorgafdelingen in ziekenhuizen. In 1980 promoveerde hij in Maastricht op het onderwerp regionalisatie en financiering van de Engelse, Zweedse en Nederlandse gezondheidszorg. Een stelling uit zijn proefschrift werd zijn levensmotto: wie de kleine structuren niet eert, maakt de grote structuren verkeerd.
Hij promoveerde bij de grondlegger van de Nederlandse gezondheidseconomie prof. Lou Groot en bij genoemde Hattinga Verschure. Van 1974 -1984 was Schrijvers lid van de Gemeenteraad van Utrecht voor de Partij van de Arbeid. Hij ‘deed’ daar portefeuilles zoals Volksgezondheid, Welzijn, Cultuur en Financiën. Op 1 juni 1987 werd Schrijvers samen met prof. Joop van Londen hoogleraar Public Health bij de Medische Faculteit Utrecht. Dat betekende voor hem een switch van macro onderwerpen zoals de inrichting van het verzekeringsstelsel naar kleinschalige projecten zoals educatie van diabetespatiënten.
Uit een interview uit 1987 komt het citaat: ‘als de faculteit mij vraagt voor deze leerstoel, wil ik wat betekenen voor de faculteit. Dan geef ik de macro-onderwerpen op.’ Samen met Van Londen richtte hij zich in 1987 op innovaties in de thuiszorg en op ketenzorg bij chronische zieken. Later zou het die activiteiten onder de vlag disease management bundelen. Tien jaar kwam de belangstelling voor ketens in de spoedzorg erbij. Zijn kennis op dit terrein bundelde hij in het boek Moderne Patiëntenzorg in Nederland, dat hij in 2002 samen met de plaatsvervangend hoofdinspecteur drs. Nico Oudendijk voor de gezondheidszorg schreef.
Vanaf het eerste begin had het bevorderen van het onderwijs in de Sociale Geneeskunde en de Volksgezondheid zijn grote aandacht. Toen Van Londen en hij begonnen was er helemaal niets op dit terrein. Schrijvers: ‘Een grote triomf ervoer ik op 2 april 1994 toen na zeven jaar trekken en duwen de eerste medische studenten bij een GGD en een Arbodienst een verplicht co-schap Sociale Geneeskunde liepen.’
In 1999 kwam een nieuw curriculum voor de medische studenten tot stand. Tropenjaren volgden tot 2006 voor hem en zijn collega dr. Gerdien de Weert om alle uitbreidingen van het sociaal geneeskundige onderwijs bij te benen. Zijn collegestof bundelde hij in 1997 en na verschillende drukken in 2002 in het boek Een kathedraal van Zorg en in de Engelse variant daarvan Health and Health Care in the Netherlands.
Per 1 juli 2007 gaan de onderzoeksactiviteiten van Schrijvers over in de Unit Innovaties in de Zorg binnen het Julius Centrum, dat hij in 1996 met collega prof. Rick Grobbee oprichtte. Zijn aandacht blijft liggen bij Disease Management en Spoedzorg. Schrijvers: ‘Ik begrijp nog steeds niet helemaal hoe die kleine structuren binnen Disease management en spoedzorg precies functioneren. Er is tegenwoordig ook veel uitwisseling met collega’s in Noord Amerika en elders in Europa. Dat verrijkt het inzicht in hoge mate. Elk land is op dit terrein een laboratorium voor een ander land..Voorlopig heb ik mijn handen vol aan de nieuwe Unit. Toch zou ik nog twee boeken willen schrijven.Het ene krijgt als titel, De gemoderniseerde kathedraal van zorg. Het tweede boek moet gaan over ondernemersschap en gelijke toegang tot de zorg. Beide zijn belangrijk maar o zo moeilijk te combineren. Hierbij zou ik de kennis van macro econoom weer kunnen gebruiken.’
Als oud hoogleraar Public Health en gezondheidseconoom bij het UMC Utrecht. geeft hij met zijn nieuwe boek ‘Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel.’ zijn visie hoe de gezondheidszorg eruit zou kunnen zien in een maatschappij met schaarste aan zorg. Het boek is bestemd voor het middenkader van zorgorganisaties. Naast schrijver van boeken en artikelen over de gezondheidszorg is Guus lid van enkele stuurgroepen en begeleidingscommissies en geef ik lezingen en workshops.
Guus Schrijvers is voor voordrachten, dagvoorzitterschappen, interviews en onderzoeksopdrachten te bereiken via [email protected] en telefonische via zijn secretaresse Annet Esser op telefoonnummer 030 250 9359.
‘In Nederlandse ziekenhuizen zijn ‘s avonds en ‘s nachts meestal alleen artsen in opleiding tot specialist (AIOS’sen) aanwezig. Zij kunnen de specialisten zelf raadplegen en oproepen via de telefoon. Deze gebruikelijke gang van zaken beperkt om twee redenen de kwaliteit van zorg. Ten eerste is het beoordelingsvermogen van de AIOS soms onvoldoende om te bepalen wanneer de specialist erbij moet komen. Ten tweede ervaart de AIOS een psychologische drempel: stel je voor dat ik de specialist voor niets uit zijn bed haal?
Enkele forse kanttekeningen zijn op zijn plaats:
ten eerste zijn er alleen AIOS in opleidingsziekenhuizen.
Ten tweede zijn de gewone perifere ziekenhuizen bemand door medisch specialisten welke 24uur per dag klaar staan ( er wordt dus erg fors gegeneraliseerd)
Ten derde draaien in opleidingsziekenhuizen de specialisten wis en waarachtig gewoon 24 uurs diensten.
Ten vierde blijft de vraag of een verpleegster wel goed kan inschatten wanneer de specialist gebeld moet worden en tevens geen drempel heeft om te bellen.
Ten vijfde is een 24 urige werkdag normaal voor vele specialisten en ontbreekt het ook nog vaak aan compensatie de dag erna. Dus een chirurg of gynaecoloog die 24 uur gewerkt heeft, staat de dag daarna gewoon ( met de ogen half dicht) op de OK!!
Ten zesde: alle investeringen van en door specialsten en ziekenhuizen in productieverhogingen en kwaliteitsverbeteringen zijn door VWS en de zorgverzekeraars bestraft met zgn. budgettaire kortingen!!!?? Zij kopen toch te veel zorg in en niet de ziekenhuizen/dokters.. Wie gaat al die extra dokters dan betalen? Of wordt ook dit dan gewoon op de ziekenhuizen en dokters afgewenteld??
Dokter Zjivago
dokter Zjivago heeft helemaal gelijk. De dokters en de politiek hebben de afspraak dat dokters binnen 15 minuten ter plekke in het ziekenhuis moeten zijn. In die tijd is een matient na een telefoontje er niet eens gearriveerd. Als we zouden overgaan op een systeem waarbij alle specialisten in huis moeten zijn kan dat natuurlijk maar daar zal dan ook een prijskaartje aan hangen. Daar zal het schip stranden. Er is in Nederland geen enkele beroepsgroep die zich zulke kortingen als nu voor de specialisten laat welgevallen. Laat staan dat er een verhoging van de uitgaven voor dokters komt voor een nieuw stelsel. Bovendien moet mij van het hart dat Prof. Visser dat gemakkelijk kan zeggen. Hij werkt in een academisch ziekenhuis en hoeft nooit ’s nachts in het ziekenhuis te blijven; dat moeten dan de anderen doen. Bovendien verdenk ik hem er van dat hij al jaren geen of nauwelijks een bevalling heeft gedaan. Wel vertelt hij steeds in zijn ziekenhuis en elders aan anderen hoe verloskunde moet worden gedaan. Inmiddels een echte theoreticus dus.
Drs B