Mutualiteiten maken samenleving rechtvaardiger

Mutualiteiten zijn meer dan een (niet altijd bijster succesvol) financieringsmechanisme voor volksgezondheid. Ze zijn ook een sociale investering. Indien goed aangepakt, kan die investering de zwakkeren emanciperen, en de samenleving rechtvaardiger maken, ook en vooral in ontwikkelingslanden. Dat is de teneur van een rapport dat onderzoekers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde maakten, op verzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie WGO, en dat een belangrijk onderdeel uitmaakt van het ‘World Health Report’ dat de WGO vandaag in Berlijn voorstelt.

Jaarlijks maakt de Wereldgezondheidsorganisatie WGO een ‘World Health Report’. Dit jaar handelt dat over de lange weg naar gezondheidszorg voor iedereen, of meer specifiek: ziekteverzekering voor iedereen. In het jargon wordt dat: ‘Health systems financing: the path to universal coverage’. Het Instituut voor Tropische Geneeskunde heeft een uitgebreide expertise rond de organisatie en de financiering van volksgezondheid in ontwikkelingslanden. De WGO bestelde bij de onderzoekers een dossier over de plaats van ziekteverzekeringen die door een gemeenschap gedragen worden, zeg maar mutualiteiten en aanverwante systemen. Het resultaat is wereldwijd het meest omvattende dossier over dit onderwerp.

Mutualiteiten zijn één van de manieren om mensen in te dekken tegen gezondheidsrisico’s. In dat systeem betaalt een groep mensen (een dorp, een beroepsgroep, een kerkgemeenschap) een regelmatige bijdrage, voor iedereen gelijk en dus onafhankelijk van het eigen risico, en wordt dat geld vervolgens gebruikt om ieders ziektekosten te betalen, volgens vooraf afgesproken regels. Typisch is dat de leden inspraak hebben in de beslissingen, dat het systeem geen winst wil maken, en dat de aansluiting vrijwillig gebeurt.

In 2005 riep de Algemene Vergadering van de WGO de lidstaten op om te werken aan een ziekteverzekering voor iedereen. Met andere woorden: iedereen moet toegang krijgen tot preventie, behandeling en revalidatie tegen een aanvaardbare prijs, en de mogelijkheid om ook effectief van die toegang gebruik te maken.

De vorsers onderzochten in een reeks landen met laag of midden-inkomen de breedte van de ziekteverzekering (welk deel van de bevolking dekt ze), de diepte (welke diensten zijn verzekerd) en de hoogte (welk percentage van de kosten is gedekt). Ze bekeken welke instellingen erbij betrokken zijn, en hoe de gezondheidszorg in de praktijk georganiseerd is. Ze rapporteren, land per land, de situatie in 16 Afrikaanse en 8 Aziatische landen, en in Zuid-Amerika (waar mutualiteiten nauwelijks voorkomen). Ze besteden daarbij speciale aandacht aan hoe, en of, mutualiteiten leiden naar ‘empowerment’ (krijgen mensen meer greep op hun eigen situatie), naar solidariteit en naar gelijkheid.

In Zwart Afrika, met uitzondering van Rwanda en Ghana, komen mutualiteiten nog niet echt veel voor, maar ze zijn er wel een groeiend fenomeen; daarbij blijkt dat mensen pas bereid zijn zich te verzekeren als ze de gezondheidszorg die ze ervoor terugkrijgen een minimale kwaliteit haalt. Politieke wil, een nationale omkadering en subsidies voor de allerarmsten zijn onontbeerlijk. In Europa is gebleken dat ziekenfondsen een hefboom kunnen zijn voor betere zorg voor iedereen, maar in de ontwikkelingslanden is men nog niet echt zover. Toch ziet het er ook daar naar uit dat ze niet alleen een financieringsmechanisme zijn, maar ook een sociale investering die mensen op termijn meer greep geeft op hun eigen lot.

Redactie Medicalfacts / Alida Budding - Hennink

Samen met mijn dochter Janine Budding verzorg ik dagelijks het online medisch nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant is. De rol en beleving van patiënt & Healthy Ageing, zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik heb jarenlang ervaring in diverse functies in thuiszorg.

Recente artikelen