Kaalslag klinieken dreigt
ArrayZiekenhuizen
Om de kostenoverschrijdingen van de ziekenhuizen in de hand te houden is in het regeerakkoord opgenomen dat zij voor de periode 2012-2015 zullen worden betaald volgens het zogenaamde Z-waarde model. Een Z-waarde van 100% houdt in dat voor ziekenhuizen gedurende deze periode de maximum omzet voor zowel het A- als B-segment vooraf wordt vastgesteld door de NZa. Per saldo betekent dit terug naar af, 100% budgettering, oftewel het einde van de marktwerking. Een Z-waarde van 95% houdt in dat 95% van de omzet gefixeerd wordt en dat alleen voor de overige 5% groei mogelijk is. Alles wordt gebaseerd op de omzet in 2009.
Het is ons nu duidelijk geworden, dat er op VWS van wordt uitgegaan dat de zelfstandige klinieken voor medisch specialistische zorg (de ZBC’s) ook worden gebudgetteerd op basis van de historische omzet.
Zelfstandige klinieken
Kenmerkend voor zelfstandige klinieken of ZBC’s is dat zij bekostigd worden op basis van verrichte prestaties. In het A-segment wordt met de zorgverzekeraars onderhandeld over een algemeen geldend kortingspercentage op de kostentarieven en voor B-segment DBC’s wordt specifiek onderhandeld over het te declareren tarief. Met alle 5 zorgverzekeraars wordt er onderhandeld over de tarieven, gemiddeld zijn klinieken 15% a 20% goedkoper dan ziekenhuizen.
Er zijn ruim 300 toegelaten ZBC’s, naar schatting zijn er op dit moment 200 a 250 ZBC’s actief . Het zijn allemaal jonge bedrijven en de meesten zitten in een groeifase. De brancheorganisatie Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN) schat dat de jaarlijkse groei in euro’s omzet ongeveer 40% a 50% is. Per jaar komen er minstens 30 nieuwe klinieken bij, sommigen zijn nieuwe vestigingen van reeds eerder toegelaten instellingen, andere zijn helemaal nieuw. Ook de omvang per instelling verschilt, er zijn relatief kleine centra bij van bijvoorbeeld 2 dermatologen maar ook hele grote klinieken met bijvoorbeeld 7 (top) orthopeden, 4 OK’s en veel eenpersoonskamers.
Budgetteren op basis van de omzet 2009 zal er toe leiden dat het grootste deel van de ZBC’s direct in continuïteitsproblemen komt, of in het ergste geval failliet gaan. We schatten dat dit om minstens 150 klinieken gaat. Deze analyse hebben we gemaakt op basis van de ons bekende reeds geopende klinieken en de klinieken die op korte termijn zullen starten. Stoppen kan niet meer, de verplichtingen zijn reeds aangegaan. Vaak gaat het om initiatiefnemers die mede op basis van uitspraken van de politiek in Den Haag het hebben aangedurfd een nieuwe onderneming te starten en risico dragend hebben geïnvesteerd. Vaak zijn ze ook persoonlijk aansprakelijk voor een deel van het vreemd vermogen.
Als minister Schippers besluit ZBC’s te budgetteren, zullen banken zich terugtrekken uit de markt. In 2015 komen ze niet zo maar weer terug, zeker niet als ze in 2012 een aantal leningen hebben moeten afboeken.
Onbegrijpelijk als hierbij wordt bedacht dat ZBC’s goedkoper zijn dan ziekenhuizen en als gangmaker voor de marktwerking functioneren.
Zorgverzekeraars
Met alle respect dat kwaliteit leidend moet zijn bij de contractering van zorgaanbieders, kopen zorgverzekeraars in op basis van prijs en schade. In toenemende mate zien we dat zorgverzekeraars geen overeenkomsten meer sluiten met ZBC’s, op papier om diverse redenen maar we hebben sterk de indruk dat financiele overwegingen eigenlijk altijd de echte reden is. Dit ondanks dat ZBC’s altijd goedkoper zijn.
Puntsgewijs het volgende:
De algemene vereveningregels voor ziekenhuizen en ZBC’s verschillen, het vereveningspercentage voor ZBC’s is substantieel lager dan die voor ziekenhuizen. ZBC’s zijn voor verzekeraars vanwege de verevening niet altijd goedkoper.
Specifieke vereveningsregels leiden ook tot onverwacht marktgedrag bij zorgverzekeraars. Dure geneesmiddelen worden in ziekenhuizen voor 100% verevend en slechts voor 25% in ZBC’s. Het is niet toevallig dat Menzis op 1 december 2010 is opgehouden met het vergoeden van dure geneesmiddelen in ZBC’s.
Zorgverzekeraars houden nu al rekening met de budgettering 2012. VGZ heeft onlangs aangegeven geen nieuwe ZBC’s meer te contracteren om reden van vanaf 2012 voldoende zorg ingekocht bij gebudgetteerde ziekenhuizen. Zij contracteren alleen ziekenhuizen, want die hebben op basis van de vigerende budgetteringsregels zorgplicht. Waarom dan nog een ZBC contracteren, het kost alleen meer.
Oplossingen
Budgettering van de ziekenhuizen en ZBC’s werkt blokkerend voor een daadwerkelijke kostenreductie van de electieve zorg. Budgettering is een beheersingsmiddel voor de macro kosten, maar de kosten per eenheid (DBC) nemen toe door calculerend gedrag. Nuancering van de voorgestane budgettering in 2012 is gewenst.
De nuance. Een substantieel deel van de electieve zorg, met name het deel dat ook door ZBC’s wordt aangeboden, wordt niet gebudgetteerd maar gefinancierd conform het model van de ZBC’s, namelijk middels maximum tarieven en vrije tarieven (B-segment). Er wordt onderhandeld tussen ziekenhuis/ZBC en zorgverzekeraar over een korting op de maximum NZa-tarieven.
Het budget van de ziekenhuizen wordt geschoond op basis van de vigerende NZa-tarieven.
ZBC’s en ziekenhuizen hebben dan een gelijke marktpositie en een gemiddelde korting van 15% op de electieve zorg is dan te realiseren.
De verevening voor deze electieve zorg wordt op 0% gesteld. Zorgverzekeraars hebben dan maximaal belang bij de onderhandelingen over een korting op het A-segment.
Bron: ZKN