Betere zorg aan kwetsbare ouderen kan tientallen miljoenen euro’s besparen

Door de fysieke en psychische problemen van kwetsbare ouderen beter te beoordelen, kunnen jaarlijks tientallen miljoenen euro’s worden bespaard. Nu vinden medische onderzoeken of operaties plaats die niet nodig of zelfs ongewenst zijn.. Met het opstellen van heldere kwaliteitscriteria moet het mogelijk worden vooraf betere keuzes te maken.

Dat zegt Marcel Olde Rikkert, hoogleraar geriatrie aan het UMC St Radboud en betrokken bij een wetenschappelijk experiment van het Nationaal Programma Ouderenzorg. “Kwetsbare ouderen hebben een grote kans op complicaties bij bijvoorbeeld operaties”, legt Olde Rikkert uit. “Zorgprofessionals handelen nu volgens de richtlijnen van een specifiek fysiek probleem – bijvoorbeeld hartfalen – terwijl er vaak veel meer met de oudere aan de hand is. Varierend van angst, en vergeetachtigheid tot diabetes of mobiliteitstoornissen. Een ingreep kan dan heel verkeerd uitpakken. We werken nu aan heldere kwaliteitscriteria die helpen bij het maken van de juiste afweging. Zo bespaar je ouderen veel onnodige ellende en maak je geen overbodige kosten.”

Minder opnames en medicatie
De wetenschappers, die het experiment Zorg- en Welzijnsstandaard uitvoeren, hebben berekend dat alleen al op de zorg aan de 4.000 kwetsbare ouderen in de regio Nijmegen anderhalf tot twee miljoen kan worden bespaard. De besparing bestaat uit minder verpleeghuis- en ziekenhuisopnames, minder medicatiegebruik en minder ouderen met delier. Aangezien Nederland 700.000 kwetsbare ouderen kent, kan de besparing jaarlijks tientallen miljoenen bedragen. “De besparing is nu nog een aanname aan de hand van onze ervaringen van de afgelopen jaren en de bestaande literatuur. Volgend jaar weten we meer en bij bewezen succes kan iedereen gebruik maken van de uitkomsten.”

Kwaliteitsnormen
Het Zorg voor Ouderen en Welzijn Netwerk Nijmegen, onderdeel van het NPO, wil met het experiment komen tot kwaliteitsnormen om kwetsbare ouderen betere zorg te kunnen bieden. Met deze criteria moeten welzijnwerkers, huisartsen en medisch specialisten de meervoudige problemen eerder herkennen zodat ze betere afwegingen kunnen maken. Olde Rikkert vertelt over een kwetsbare oudere die na haar operatie voor kanker totaal onhandelbaar was. Ze rukte haar infuus er steeds uit en gedroeg zich agressief. “De mevrouw had psychiatrische en psychologische problemen en een operatie was te veel voor haar. Als haar problemen vooraf goed waren bekeken en waren afgezet tegen het moeizame herstel- en revalidatieproces, dan was nooit voor een operatie gekozen. Die keuze vraagt wel om lef. De zorgprofessional moet niet handelen volgens de richtlijn voor kanker maar besluiten wat het beste is voor de kwetsbare oudere. Met extra hulp thuis was deze mevrouw beter afgeweest.”

Nationaal Programma Ouderenzorg
Het Nijmeegse experiment is onderdeel van het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) dat de kwaliteit van de ouderenzorg moet verbeteren. Het programma telt tientallen experimenten en onderzoeken waarbij de wens van ouderen centraal staat. Zij hebben ook een vaste plek in het NPO. Uitgangspunten zijn het verhogen van de kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen en doelmatig werken. Het programma wordt uitgevoerd door 480 partijen, verdeeld over acht regionale netwerken, op het gebied van zorg, welzijn en wonen. Er doen 1.000 huisartsen en 38.000 ouderen mee aan de onderzoeken en experimenten. Het Nationaal Programma Ouderenzorg is een programma van ZonMw, in samenwerking met de NFU. Opdrachtgever is het ministerie van VWS.

Geen behandeling als keuze
Een kwetsbare tachtigjarige mevrouw komt bij de dokter, omdat ze zomaar is gevallen. De huisarts verwijst haar door naar een specialist en na een gedegen lichamelijk onderzoek door de geriater en een foto van haar hersenen is de diagnose dat ze waarschijnlijk een hersentumor heeft. Voordat ze wordt doorverwezen naar een oncoloog, en tal van onderzoeken zullen plaatsvinden, bespreekt de geriater expliciet de mogelijke behandelingen. Gezien haar kwetsbare gezondheid is daarbij de kans op complicaties groot. Een operatie of bestraling betekent ook niet automatisch dat ze langer zal leven. Ze zegt het liefst naar huis te gaan en ziet af van de kankerbehandeling. Thuis krijgt ze nu hulp.

keeswessels