Gezondheidsvaardig – slagvaardig
Array
Begin juli werd in het Nederlands Tijdschrift van Geneeskunde een onderzoek gepubliceerd waaruit blijkt dat de helft van de jongeren met een chronische ziekte niet de dosering van hun medicijnen weet. Tweederde van hen kent de bijwerkingen van die medicijnen niet. Laat dit even op u inwerken: deze jonge mensen moeten nog een leven lang medicijnen gebruiken en hun gezondheid hangt daarvan af. Met zulk een gebrek aan begrip kun je toch wachten op gezondheidsschade? Daar gaat het om bij gezondheidsvaardigheden: genoeg kunnen begrijpen en goed kunnen beslissen over je eigen gezondheid. Veel mensen vinden dat moeilijk, zeker als ze met acute gezondheidsbedreigingen geconfronteerd worden. Een deel van onze bevolking heeft er eigenlijk altijd moeite mee.
Omvangrijk probleem
De mensen die weinig gezondheidsvaardigheden hebben, lezen, schrijven of rekenen meestal slecht. Zij zijn laagopgeleid en hebben het vaak niet breed. Dan spreken we toch over zo’n 10 procent van de volwassen bevolking in Nederland. Oké, denkt u, 90 procent heeft er geen last van, dus een marginaal probleem. Nee, want die mensen met weinig gezondheidsvaardigheden maken gemiddeld meer gebruik van de gezondheidszorg; ze worden vaker opnieuw opgenomen in ziekenhuizen en hebben vaker medische complicaties, bijvoorbeeld door verkeerd medicijnengebruik. Zij zijn niet in staat om hun eigen gezondheid of ziekte te managen, terwijl dat steeds meer van hen verlangd wordt. Ze kosten dus geld, en de zorg is al zo duur. We moeten dit gewoon niet accepteren, temeer omdat het probleem eenvoudig aan te pakken is.
Goed voorbeeld doet goed volgen
Gezondheidsvaardigheden verbeteren kan op twee manieren. In de eerste plaats moeten we mensen die slecht kunnen lezen, schrijven of rekenen, helpen om hun weg te vinden naar het volwassenenonderwijs. Makkelijker gezegd dan gedaan, want er zijn nog altijd taboes te doorbreken en vele drempels te overwinnen voordat zo’n stap gezet wordt. Juist in de spreekkamer kunnen alerte hulpverleners mensen met dergelijke problemen herkennen, en hen de juiste weg wijzen. De huisartsen in Rotterdam hebben het voortouw hierin genomen. Zij verdienen navolging in het hele land. Het kost een paar minuten tijd, maar als patienten een jaar later voorlichtingsfolders wel kunnen lezen, en wel begrijpen hoe een afsprakensysteem werkt, verdient dat zich ruim terug. Een tweede manier om het probleem aan te pakken is als zorgverleners beter gaan communiceren met deze groep mensen. En dat kan: veel apothekers geven begrijpelijke informatiefolders over medicijnen naast de onbegrijpelijke bijsluiters; verschillende ziekenhuizen hebben informatiemateriaal hertaald (vaak met hulp van laaggeletterden) of hun bewegwijzering aangepast. Eigenlijk is het gewoon klantvriendelijkheid: ophouden met medische gewichtigdoenerij en echt in contact komen met mensen.
Doe Mee!
Meer dan vijftig organisaties in de gezondheidszorg vinden dat we nu de handen uit de mouwen moeten steken, waaronder patientenorganisaties, zorgverzekeraars, beroepsorganisaties, koepels, zorginstellingen en kennisinstituten. Ze hebben zich verenigd in de Alliantie Gezondheidsvaardigheden en willen dit probleem samen aanpakken, binnen de eigen organisaties en binnen de sector als geheel. Het gaat niet om grote investeringen; het gaat om slagvaardigheid en een beetje kennis van zaken. We kunnen veel van elkaar leren als het om de juiste aanpak gaat. Op 8 september a.s. –  één jaar na het begin van de Alliantie – komen we bij elkaar voor een Inspiratiemarkt[m1] . Om elkaar verhalen te vertellen, dingen te laten zien en van elkaar te leren. En ook u bent van harte welkom. Wij doen mee… in de Week van de Alfabetisering. Want zeg nou zelf, als we zo’n simpel probleem niet kunnen oplossen, hoe kunnen we dan de ambitie hebben om kanker in de wereld aan te pakken? Meedoen, dat werkt!
Jaap Koot, Directeur gezondheidsinstituut NIGZ, Lid Alliantie Gezondheidsvaardigheden
Kijk op www.weekvandealfabetisering.nl voor meer informatie.
