Universitaire centra ontrafelen vraagstukken over cystenieren en bij chronische nierziekte vaak bijkomende hart-en vaatziekten

Nierstichting investeert drie miljoen euro in twee nieuwe onderzoeksconsortia Met een subsidie van drie miljoen euro geeft de Nierstichting het startsein voor twee universitaire onderzoeksconsortia met als doel de toepassing van nieuwe wetenschappelijke inzichten in de oorzaken en behandeling van nierziekten te stimuleren. Het Consortium DIPAK* doet onderzoek naar de vraag of een effectieve behandeling van de erfelijke vorm van cystenieren Рde meest voorkomende erfelijke nierziekte en een belangrijke oorzaak van nierfalen bij volwassenen Рmogelijk is. Het NIGRAM-Consortium** wil ontrafelen of storingen in de calciumfosfaatstofwisseling een oorzaak zijn van nierschade ̩n de kans op hart- en vaatziekten kunnen vergroten. Meer kennis over deze belangrijke wetenschappelijke vraagstukken kunnen de weg openen naar een betere behandeling van nierziekten.

Vanuit het perspectief van patienten is medisch-wetenschappelijk onderzoek pas succesvol als de resultaten daadwerkelijk de kwaliteit van zorg en behandeling verbeteren. Toch blijkt dit in de praktijk vaak een (te) lange weg. Om deze weg te bekorten, is de Nierstichting in 2009 begonnen met het Consortia Programma. Het gaat om onderzoek waarin klinische en niet-klinische onderzoeksgroepen samenwerken. Zo vinden de resultaten van fundamenteel, inzichtverwervend onderzoek sneller hun weg naar de dagelijkse praktijk van nierpatienten. “Als we baanbrekende antwoorden willen vinden op wezenlijke vragen over het ontstaan en de gevolgen van nierziekten is een krachtenbundeling tussen universitair medische centra noodzakelijk. Pas dan is sprake van voldoende kritische massa”, stelt Tom Oostrom, algemeen directeur van de Nierstichting. “Binnen deze twee nieuwe consortia werken internationaal erkende onderzoeksgroepen vanuit hun eigen expertise aan hetzelfde probleem. Ik ben ervan overtuigd dat het DIPAK-consortium met concrete resultaten komt die daadwerkelijk verschil maken voor patienten met cystenieren. Als het NIGRAM-Consortium kan aantonen dat storingen in de calciumfosfaatstofwisseling meer oorzaak dan gevolg zijn van nierschade, heeft dat wereldwijd impact op de preventie en behandeling van nierziekten.”

Onderzoek naar effectieve behandeling cystevorming

De erfelijke vorm van cystenieren (ADPKD) is een aandoening die voorkomt bij 1 op de 1.000 mensen. Hierbij vormen zich met vocht gevulde blazen (cysten) in de nieren en bij een deel van de patienten ook in de lever. Cystenieren worden veelal ontdekt rond het 35ste levensjaar, waarna de nierfunctie verder verslechtert. Dialyse of niertransplantatie is meestal nodig rond het 55ste levensjaar. Tot nu toe is nog geen sprake van een gerichte behandeling om cystevorming te remmen en het teruglopen van de nierfunctie te voorkomen. Onlangs zijn veelbelovende resultaten gepubliceerd van behandeling met lanreotide (analoog aan het hormoon somatostatine). “In ons consortium nemen we deze behandeling grondig onder de loep”, benadrukt projectleider dr. Dorien Peters, moleculair geneticus van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). “We doen dat onder andere door het effect van deze nieuwe behandeling te toetsen in een placebo gecontroleerde en gerandomiseerde studie. In samenhang met de klinische trial gaat dit consortium vanuit verschillende invalshoeken op zoek naar zogenoemde biomarkers om in een vroeg stadium die patienten op te sporen die gebaat zijn bij vroegtijdige behandeling. Bovendien worden beproefde modelsystemen ingezet om beter zicht te krijgen op de (biochemische) routes die de ziekte veroorzaken en nieuwe aankooppunten voor behandeling te vinden. We willen ongeveer 300 patienten bij dit onderzoek betrekken.”

Het LUMC werkt in het DIPAK-consortium samen met het Universitair Medisch Centrum Groningen, het Erasmus MC Rotterdam en het Universitair Medisch Centrum St. Radboud Nijmegen.

Relatie tussen nierfunctieverlies en aderverkalking

Chronische nierziekten en hart- en vaatziekten staan met elkaar in verband. Zo hebben nierpatienten een sterk verhoogd risico op hart- en vaatziekten; bij jonge dialysepatienten is dit tot wel 1000 keer zo hoog als hun leeftijdsgenoten. Hart- en vaatziekten vormen ook de belangrijkste doodsoorzaak van patienten met chronische nierschade. Vroeg of laat krijgen patienten met nierschade te maken met storingen in de calciumfosfaatstofwisseling en met een verhoogd risico te overlijden aan hart- en vaatziekten. In hoeverre hebben deze problemen met elkaar te maken en zijn deze storingen hiervan wellicht de hoofdoorzaak, óók van het toenemend nierfunctieverlies? Prof. dr. P.M. ter Wee – projectleider van het consortium NIGRAM en nefroloog van het VU medisch centrum Amsterdam – spreekt van een ingewikkeld samenspel. “Zelfs als de bloeddruk en nierfunctie stabiel zijn, blijft sprake van een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, óók in de beginfase van de nierziekte. Dat is opmerkelijk. Er komen steeds meer aanwijzingen dat storingen in de calciumfosfaatstofwisseling de oorzaak kunnen zijn van nierschade én hart- en vaatproblemen. In ons consortium willen we dit complexe samenspel ontrafelen”, aldus Ter Wee. “De calciumfosfaathuishouding wordt geregeld door een pallet van onder meer hormonen – nier, bijschildklier en de botten – groeifactoren en vitamine D. Al deze factoren hebben zelfstandig en in samenhang invloed op de processen in de nieren en de bloedvaten. In ons consortium werken experts voor alle deze factoren*** binnen deze puzzel nauw met elkaar samen. Zonder de subsidie van Nierstichting hadden we deze expertise nooit kunnen bundelen.”

In dit consortium participeren naast het VUmc het Universitair Medisch Centrum Groningen en het Universitair Medisch Centrum St. Radboud Nijmegen.

Beide onderzoeksprojecten zijn door internationale referenten beoordeeld. DIPAK wordt hierbij omschreven als ‘Outstanding quality of research’ en ‘Direct Clinical Applications’. Het NIGRAM-consortium is beoordeeld als ‘Excellent individual expertise of the groups’ en ‘The scientific quality of the entire proposal is very good’. Meer informatie over het Consortia Programma en de toegekende subsidies treft u aan in de bijgevoegde achtergrondinformatie en op www.nierstichting.nl/consortia

* DIPAK is een acroniem afgeleid van ‘Developing Interventions to halt Progression of Autosomal Dominant Polycystic Kidney Disease’. In het Nederlands: Ontwikkelen van interventies om de progressie van ADPKD (cystenieren) te stoppen

** NIGRAM is een acroniem afgeleid van ‘Nier Gerichte Research van Arterie tot Mens’ en representeert ook de partners binnen dit consortium, de universitaire centra in NIjmegen GRoningen AMsterdam

*** Centraal in de te ontrafelen calcium-fosfaat-stofwisseling staat de as Vitamine D-FGF23 (een groeifactor) en klotho (een hormoon uit de nier)

Bron: Nierstichting

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.