Test met bakkersgist voorkomt bijwerkingen medicijnen
Array
Kan gist dierproeven verminderen?
Met bakkersgist kunnen onderzoekers de giftigheid (toxiciteit) van geneesmiddelen testen. Veel bijwerkingen worden pas ontdekt als een medicijn al op de markt is. Bij onderzoek om dit te voorkomen worden vaak proefdieren gebruikt, wat ethische en praktische bezwaren oplevert. Veel eiwitten in gist – een schimmel – lijken op menselijke eiwitten. Promovendus Jolanda van Leeuwen onderzocht of genetisch gemodificeerde gisten als alternatief voor proefdieren gebruikt kunnen worden. Zij promoveert vrijdag 9 december aan de Faculteit der Exacte Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam.
Van Leeuwen gebruikt diclofenac, een veelgebruikte pijnstiller en ontstekingsremmer, om gist als testmiddel te onderzoeken. Diclofenac heeft soms ernstige bijwerkingen, zoals hart-, lever- of nierfalen. Van Leeuwen beschrijft verschillende mechanismen die betrokken zijn bij de toxiciteit van diclofenac. Meerdere aspecten spelen een rol in de gevoeligheid voor diclofenac: eiwitten in de energieproductieketen, de omzetting van diclofenac in afbraakproducten, de concentratie zink in de cel en de aanwezigheid van een transporteiwit voor export van diclofenac uit de cel. Hoogstwaarschijnlijk zijn genetische verschillen in de verwante menselijke eiwitten verantwoordelijk voor overgevoeligheid van sommige patienten voor diclofenac.
Van Leeuwen beveelt het gebruik van gist aan voor het testen van toxiciteit. “Het is een relatief goedkoop, snel, eenvoudig en proefdierbesparend modelsysteem dat een voorspellende waarde heeft voor ongewenste bijwerkingen van geneesmiddelen bij de mensâ€. Gist wordt op dit moment al gebruikt om te testen of stoffen kankerverwekkend zijn, maar dit onderzoek laat zien dat het ook gebruikt kan worden om andere schadelijke effecten te identificeren die voorheen moeilijk te voorspellen waren. In de toekomst kunnen door het inbrengen van menselijke genen in gist ’gehumaniseerde’ gisten worden ontwikkeld die extra informatie kunnen opleveren over mechanismen van bijwerkingen van geneesmiddelen bij mensen. Wanneer gist gebruikt kan worden voor het voorspellen van niet-kanker gerelateerde bijwerkingen is nog niet duidelijk.
Bron: VU
