GGZ op scherp. Onderzoek naar dynamiek en prestaties GGZ 2009 – 2010
Array
Een lager gemiddeld rendement van de GGZ-instellingen van 1,8% in 2009 naar 1,5% in 2010 heeft het kabinet er niet van weerhouden een tariefkorting van 222 miljoen euro door te voeren. Bovenop deze maatregel geldt nog een (hogere) eigen bijdrage voor GGZ-patienten van 18 jaar en ouder. Naast de bezuinigingen van het kabinet hebben GGZ-instellingen te maken met grote veranderingen en onzekerheden. GGZ-instellingen dienen niet afwachtend te zijn totdat de veranderingen hen overkomen, maar actie te ondernemen om hun toekomst in eigen hand te houden.
GGZ-instellingen worden op scherp gezet om hun toegevoegde waarde aan te tonen en hun prestaties te verbeteren. Voor het verkrijgen van inzicht in de mogelijkheden heeft BS Health Consultancy een onderzoek uitgevoerd naar de ontwikkelingen in de GGZ-markt en de prestaties van 52 GGZ-instellingen die zich richten op geneeskundige GGZ. GGZ wordt uitgedaagd de toegevoegde waarde aan te tonen.
De bezuinigingen in de GGZ maken het nog evidenter dat GGZ-instellingen hun toegevoegde waarde voor de clienten en de maatschappij zichtbaar dienen te maken. De GGZ wordt nu veelal als een ‘black box’ gezien, waarbij niet duidelijk is wat het effect is van de diverse behandelingen. De ambitie is dat GGZ-instellingen met Routine Outcome Measurement (ROM) kunnen aantonen in welke mate zij bijdragen aan de verbetering van de kwaliteit van leven van clienten op individueel en op sectorniveau. ROM-metingen geven inzicht in de vermindering, stabilisering of verergering van de problematiek. In 2010 is bij 85-90% van de clienten met angst, stemmings-, persoonlijkheidsstoornissen of stoornissen in de kindertijd de problematiek gestabiliseerd of verminderd. Bij circa 60% van de clienten met stemmingsstoornissen is de problematiek in 2010 verminderd. Voor angststoornissen, stoornissen in de kindertijd en persoonlijkheidsstoornissen bedragen de percentages respectievelijk 50%, 50% en 40%. Naast ROM wordt het meetinstrument CQ-index toegepast als maat voor hoe de clienten de kortdurende ambulant GGZ-behandeling hebben ervaren. Omgerekend naar een rapportcijfer van maximaal 10, worden de bejegening door hulpverleners en het ervaren verloop van het behandel/begeleidingsproces door clienten beiden gewaardeerd op gemiddeld een 9.
Bezuinigingen en sturing verzekeraars dwingen tot efficiente bedrijfsvoering
De toenemende sturende rol van zorgverzekeraars in de GGZ om het groter wordende risico op de zorgkosten te kunnen beheersen en de ingevoerde bezuinigingen, vergen van de GGZ-instellingen een efficiente(re) bedrijfsvoering. In 2010 zijn de bedrijfskosten harder gestegen dan de opbrengsten. De bedrijfskosten zijn in 2010 gemiddeld 2,8%, en de opbrengsten met gemiddeld 2,2%, toegenomen. Vooral de stijging van de personeelskosten met 4% in 2010 ten opzichte van 2009 is hier debet aan. De niet-personeelskosten zijn in 2010 juist met 0,3% gedaald ten opzichte van 2009. De personeelskosten beslaan circa driekwart van de totale kosten. Onder de druk van de bezuinigingen zullen ontslagen en verdere taakdifferentie naar verwachting het gevolg zijn.
Toenemende risico’s noodzaken tot optimalisatie zorgvastgoed
Naast een efficiente bedrijfsvoering is het voor GGZ-instellingen ook noodzakelijk hun zorgvastgoed te optimaliseren. Vanaf 1 januari 2012 zijn de regels voor financiering van vastgoed van intramurale AWBZ GGZ met de invoering van integrale normatieve tarieven gewijzigd. Het voornemen is om in 2013 ook voor de intramurale geneeskundige GGZ (Zorgverzekeringswet) integrale tarieven in te voeren. Door de invoering van de normatieve huisvestingscomponent (NHC) gaan GGZ-instellingen zelf de verantwoordelijkheid dragen voor hun vastgoed. In 2010 bedroegen de huisvestingskosten (huur, leasing en afschrijvingskosten) 8% van de totale kosten. De toenemende risico’s in de GGZ-sector leiden bij banken tot strengere eisen. Onder andere ten aanzien van de solvabiliteit. De minimumeis van 15% wordt door circa 1/3 van de GGZ-instellingen niet gehaald. Gemiddeld bedroeg het solvabiliteitspercentage in 2010 17%.
GGZ vraagt om een gedifferentieerd business model
De toenemende dynamiek in de GGZ-markt leidt ertoe dat GGZ-instellingen meer zullen gaan nadenken over hun strategische marktpositie en zich herorienteren op hun product/markt portfolio. Dit geldt nadrukkelijk ook voor de kinder- en jeugdpsychiatrie, die geconfronteerd wordt met een mogelijk nieuwe inkopende partij: de gemeenten in plaats van zorgverzekeraars. Voor de diverse type GGZ, zoals generalistisch, specialistische en topklinische GGZ zullen verschillende business modellen nodig zijn om in de veranderende markt staande te blijven en succesvol te kunnen zijn. De komende jaren wordt vooral (prijs)concurrentie ten aanzien van de generalistische GGZ verwacht. Om de zorgkosten te kunnen beheersen zal de overheid meer financiele prikkels gaan invoeren zodat zorgverzekeraars in toenemende mate zullen sturen op het leveren van generalistische GGZ vanuit de eerste lijn. Onderscheidende aspecten bij generalistische GGZ zijn dan ook vooral prijs en toegankelijkheid/laagdrempeligheid, ondersteund met e-health instrumenten om zelfmanagement te stimuleren. De specialistische GGZ leent zich voor een business model waarin de GGZ-instellingen zich meer onderscheiden op de aspecten kwaliteit en service. Zorgverzekeraars willen bij de inkoop weten wat het (evidence based) effect is van de behandeling en betalen voor prestaties. Tot slot leent de topklinische GGZ zich voor een business model waarin maatwerk wordt geleverd, die een hoge mate van specialisatie vraagt. Naar verwachting zullen verschillende business modellen naast elkaar worden toegepast. Specifiek toegespitst op de doelgroep en georganiseerd in verschillende zorgbedrijven. In het onderzoek worden ter inspiratie 10 verschillende mogelijke business modellen aangestipt.
bron: ANP Pers Support
