Kinderen met zeldzame bottumor raakten DNA kwijt
Array
Hoe is te verklaren dat gezonde kinderen en jongvolwassenen plotseling een osteosarcoom ontwikkelen? Deze snelgroeiende en agressieve bottumor is zeldzaam maar vaak fataal. Drs. Alexander Mohseny hoopt ook nieuwe mogelijkheden voor behandeling te vinden. Promotie op 27 juni.
Eerst het ontstaan en de biologie
Getransformeerde stamcellen kunnen alsnog differentieren tot andere celtypen.
Mohseny: `Uit eerdere studies was al gebleken dat je niet tot nieuwe behandelmethoden voor het osteosarcoom kunt komen als je geen weet hebt van het ontstaan en de biologie van de tumor. Eerst moesten vragen worden beantwoord als: welke cellen moeten we eigenlijk aangrijpen, welke processen zijn verstoord, en kunnen we deze processen herstellen”
Vroege voorlopers
Een eerste belangrijke bevinding was dat het osteosarcoom zeer waarschijnlijk niet uit normale botcellen (osteoblasten) ontstaat maar uit hun vroege voorlopers (mesenchymale stamcellen). Ook bleek dat deze cellen transformeren tot kwaadaardige cellen doordat ze in een klap een zeer belangrijk stuk DNA verliezen (Cdkn2A). Het wegvallen van dat DNA inactiveert twee cruciale processen in de cel: celgroeicontrole en celdood. Die stoppen normaliter kwaadaardig ontaarding van de celgroei.
Schematische weergave van het osteosarcoom stamcelmodel
Meerdere aanvallen tegelijkertijd
Bij deze ontdekking bleef het niet. Mohseny: `Als de cellen getransformeerd zijn, zijn ze niet alleen in staat snel te bewegen en uit te zaaien, ze kunnen ook het immuunsysteem in het lichaam ondermijnen.’ Hiermee is nog niet de vraag beantwoord waarom het proces op gang komt. `Dat is moeilijk te verklaren’, zegt Mohseny. `Mogelijk zijn er meerdere factoren in het spel en beschadigen interne en externe prikkels tegelijkertijd dezelfde cel. Dat zou zowel het plotselinge ontstaan van de tumor als de zeldzaamheid verklaren.’
Een zebravisembryo is een ‘miniatuur laboratorium’
De zebravis is een populair diermodel.
In het onderzoek is gebruik gemaakt van van een mesenchymaal stamcelmodel van een muis en van tumoren en cellijnen van osteosarcoompatienten. `Verder maakten we gebruik van zebravisembryo’s als “miniatuur laboratoria”, aldus Mohseny, `om eigenschappen van getransformeerde cellen snel en efficient te bestuderen.’
Mohseny wil verder in het onderzoek: `Er zijn nog zoveel onbeantwoorde vragen.’
Promotie
Alexander Mohseny
Osteosarcoma Models: Understanding Complex Disease
27 juni, 10.00 uur
Academiegebouw, Rapenburg 73, Leiden
Faculteit Geneeskunde
Promotor: prof.dr. Pancras Hogendoorn
* Health across the human life cylce is een van de zes profielthema’s in het Leidse onderzoek
