16-jarigen blijven stevig doordrinken
Array
alcohol
Jongeren boven de 16 drinken nog steeds onrustbarend veel, maar bij de groep onder de 16 jaar is een dalende trend zichtbaar. Dit blijkt uit gegevens van het Peilstationsonderzoek Scholieren dat om de vier jaar verschijnt.
Dalende trend in het alcoholgebruik onder jongeren onder de 16 jaar. De groep boven de 16 jaar drinkt nog steeds onrustbarend veel. Bijna twee derde van de 16-jarige jongens heeft de afgelopen maand gebinged (5 of meer glazen bij een gelegenheid) en zo’n 20 procent drinkt gedurende het hele weekend zelfs meer dan 20 glazen. De verschillen tussen opleidingsniveaus in alle soorten middelengebruik en risicogedrag zijn eveneens onveranderd hoog: hoe lager het schoolniveau, hoe meer kinderen dagelijks roken, hoe meer ze grote hoeveelheden drinken, des te meer joints ze opsteken en des te meer energiedrankjes ze nuttigen. Dit zijn de belangrijkste uitkomsten van Jeugd en riskant gedrag 2011. Kerngegevens uit het peilstationsonderzoek scholieren dat om de vier jaar verschijnt.
Alcohol
De in het Peilstationsonderzoek 2007 waargenomen dalende trend in het alcoholgebruik onder jongeren onder de 16 jaar, heeft zich in 2011 doorgezet. Sinds 2007 wordt er minder geexperimenteerd met alcohol bij deze groep en minder vaak gebruikt. In 2003 had bijvoorbeeld 31 procent van de 12-jarigen de afgelopen maand alcohol gedronken, in 2011 was dit gedaald naar 8 procent. Het beleid gericht op het voorkomen van alcoholgebruik bij jongeren onder de 16 lijkt hiermee zijn vruchten af te werpen.
In sterk contrast hiermee zijn de cijfers van de 16-jarigen; zij drinken nog steeds zorgwekkend veel. Zo heeft bijna twee derde van de 16-jarige jongens de afgelopen maand gebinged (5 of meer glazen bij een gelegenheid) Een kleine 20 procent zegt in het hele weekend meer dan 20 glazen alcohol te drinken.
Voor alcoholreductie gericht op de 16-plus jeugd is nieuw beleid nodig. Het invoeren van een leeftijdsgrens van 18 jaar en het beperken van de beschikbaarheid van alcohol zijn voorbeelden van effectieve maatregelen om schadelijk alcoholgebruik door jongeren aan te pakken.
Roken
Het percentage scholieren dat ooit heeft gerookt is tussen 2007 (39%) en 2011 (36%) nauwelijks veranderd. Uitzondering hierop zijn meisjes in de leeftijd van 12-14 jaar, in deze groep is het percentage tussen 2007 en 2011 licht gedaald. Onder de 16-jarigen rookt 15 procent dagelijks, dit betreft net zoveel jongens als meisjes. Opvallend is dat het aantal dagelijks rokende scholieren tussen de 12 en 16 jaar op het VMBO-basis/kaderberoepsgerichte leerweg ongeveer vier keer zo hoog is als binnen het VWO. Ook zijn er op het VMBO aanzienlijk meer zware rokers. Ondanks de leeftijdsgrens, zegt een aanzienlijk deel (38%) van de rokende scholieren jonger dan 16 jaar dat zij hun sigaretten/shag meestal zelf kopen.
Cannabis en harddrugs
Het cannabisgebruik onder scholieren is sinds 1999 redelijk stabiel: 17 procent heeft ooit geblowd en 8 procent deed dit nog in de afgelopen maand. Tussen 2007 en 2011 zijn er geen veranderingen in het gebruik van harddrugs. Zo’n 4 procent van de scholieren probeerde ooit een harddrug uit (het
vaakst XTC).
Internet en energiedrankjes
Voor het eerst is in het Peilstationsonderzoek 2011 ook internetgebruik en het gebruik van energiedrankjes gemeten. Internet wordt door jongeren in Nederland veelvuldig gebruikt. Opvallend zijn ontwikkelingen als pokeren op internet: 2 procent van de scholieren doet dit dagelijks. Zo’n 4 procent van de Nederlandse scholieren vertoont tekenen van compulsief internetgebruik: zij zelf of hun omgeving hebben last van het veelvuldige computergebruik.
Energiedrankjes zijn al erg populair op jonge leeftijd. Ruim een kwart van de scholieren op de basisschool heeft de afgelopen maand energiedrankjes gedronken; op 13-jarige leeftijd geldt dit voor 60 procent. Een derde van de 16-jarigen heeft de afgelopen maand energiedrankjes gecombineerd met alcohol. Deze combinatie verhoogt het risico op bovenmatig alcoholgebruik doordat het effect van alcohol wordt onderschat door de opwekkende stoffen in energiedrankjes.
VMBO(-b) een risicogroep
Het verschil in risicogedrag tussen opleidingsniveaus blijft aanzienlijk. Leerlingen op het VMBO(-b) roken vaker dagelijks, als ze alcohol drinken, dan drinken ze vaker grote hoeveelheden (binge drinken), als zij cannabis roken, roken ze meer joints per gelegenheid en hun neiging om te experimenteren met harddrugs lijkt groter dan bij hoger opgeleide scholieren. Ook hebben ze vaker de afgelopen maand energiedrankjes gebruikt, vaker in combinatie met alcohol en voldoen ze vaker aan de criteria voor compulsief internetgebruik. Preventie speciaal gericht op deze doelgroep is gewenst.
ESPAD: Internationale vergelijking
Gelijktijdig met het Peilstationsonderzoek zijn data verzameld voor het Europese ESPAD onderzoek. Aan dit onderzoek namen in 2011 ruim 100.000 15- en 16-jarige scholieren deel, afkomstig uit 37 landen, waaronder Nederland. Nederlandse jongeren scoren in Europa hoog op de hoeveelheid alcohol die de laatste keer gedronken werd, maar gemiddeld op het percentage scholieren dat de afgelopen maand alcohol gedronken had en laag op het percentage dat al op jonge leeftijd (=< 13 jaar) begint met drinken. Ook proberen, vergeleken met de rest van Europa, relatief veel Nederlandse jongeren cannabis uit en is het percentage vroege starters hier relatief hoog. Van de 15/16 jarigen blowde 14 procent nog in de afgelopen maand; dit is twee maal zo hoog als het Europees gemiddelde. Bij roken scoren de Nederlandse jongeren gemiddeld in Europa. Het gebruik van drugs zoals ecstasy en
cocaine ligt iets lager dan het Europees gemiddelde.
Het Peilstationsonderzoek Scholieren werd in het najaar van 2011 gehouden en is uitgevoerd in samenwerking met regionale GGD-en. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS.
Jeugd en Riskant gedrag 2011. Kerngegevens uit het peilstationsonderzoek scholieren . Uitgave Trimbos-instituut, 2012. Artikelnummer AF1150.
Factsheet ESPAD 2011. Het gebruik van alcohol, tabak en drugs onder Nederlandse scholieren vergeleken met de rest van Europa. Uitgave Trimbos-instituut, 2012. Artikelnummer AF1159.
De internationale gegevens zijn gepubliceerd in: Hibell, B., Guttormsson, U., Ahlstroem, S., Balakireva, O., Bjarnason, T., Kokkevi, A., Kraus, L. (2012). The 2011 ESPAD report: Substance Use Among Students in 36 European Countries.
De Nederlandse gegevens zijn niet in het internationale rapport opgenomen omdat de Nederlandse data later zijn verzameld en daardoor niet tijdig konden worden aangeleverd. Tabellen uit het internationale rapport inclusief de Nederlandse gegevens zijn hier te downloaden.
bron: Trimbos
