Arbeidsmarkt zorg en welzijn: nieuwe uitdagingen vragen om nieuwe aanpak
Array
De arbeidsmarkt in zorg en welzijn staat voor grote veranderingen. Er ontstaan overschotten op de arbeidsmarkt, waardoor het moeilijker wordt voor leerlingen en studenten om een baan te vinden. Tegelijkertijd blijven in sommige beroepen tekorten dreigen die vragen om een specifieke aanpak.
Dit blijkt uit de rapportage “Arbeid in zorg en welzijn 2012†van het onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn, dat periodiek de arbeidsmarkt in deze sectoren in kaart brengt. Het onderzoek is uitgevoerd door Panteia, Seor en Etil en beschrijft ook oplossingsrichtingen uit de praktijk voor deze complexe arbeidsmarktsituatie.
Regeerakkoord versterkt ontwikkelingen
Er zijn drie belangrijke ontwikkelingen zichtbaar in zorg en welzijn die van invloed zijn op de arbeidsmarkt. Ten eerste zijn er op dit moment geen substantiele personeelstekorten. Dat is mede te danken aan het door veel betrokken partijen gevoerde beleid. Maatregelen gericht op arbeidsmarktcommunicatie, werving, onderwijs, behoud van werk, beperking vervroegd uittreden en bedrijfsvoering, hebben hieraan bijgedragen en blijven ook in de toekomst nodig. Ten tweede ontstaan er door bezuinigingen personeelsoverschotten. Gekwalificeerd zorgpersoneel vindt bij ontslag tot op heden vaak snel weer een andere baan, maar voor agogisch opgeleiden en laag gekwalificeerd personeel gaat dat beeld minder op. Om dit probleem aan te pakken zijn maatregelen nodig, zoals: doelmatiger zorg- en welzijnsonderwijs, het initieren van arbeidspools, het bevorderen van collegiale uitleen, flexibilisering, intra- en intersectorale arbeidsmobiliteit en verbreding van functies. Ten derde neemt de vraag naar hoger gekwalificeerd personeel toe door technologische ontwikkelingen en de introductie van nieuwe zorgconcepten. De verwachting is dat deze drie trends zich binnen het kader van de ingrijpende maatregelen in het recentelijk afgesloten regeerakkoord – in versterkte mate – doorzetten. Dit vraagt om nieuwe invalshoeken in het arbeidsmarktbeleid.
Inzet van alle betrokken partijen broodnodig
Inspelen op deze drie ontwikkelingen vraagt om inzet bij alle betrokken partijen. Het zorg- en welzijnsonderwijs moeten jongeren sturen in de richting van kansrijke opleidingen en daarnaast een evenwicht vinden tussen opgeleiden die enerzijds flexibel zijn in te zetten maar anderzijds beschikken over de gevraagde specifieke competenties. De zorg- en welzijnsinstellingen moeten een strategische visie op hun personeels- en arbeidsmarktbeleid ontwikkelen. Instellingen moeten blijven anticiperen op en investeren in te verwachten ontwikkelingen op de langere termijn. Er ligt steeds meer verantwoordelijkheid bij de gemeenten. Gemeenten moeten aansluiting vinden tussen hun nieuwe taken als opdrachtgever op het terrein van zorg en welzijn en hun blijvende verantwoordelijkheid op het terrein van werkloosheidsbestrijding (verknoping van beleid). Tot slot zullen werknemers in toenemende mate zelf moeten investeren in hun eigen blijvende inzetbaarheid.
Samenwerking en afstemming blijven belangrijk
Voor een succesvolle aanpak van de problemen blijven structurele samenwerkingsvormen nodig. De zorg- en welzijnssector kent een langdurige traditie van succesvolle sectorale en regionale samenwerking. Het onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn is hier een concreet voorbeeld van: het ministerie van VWS, de verschillende A+O fondsen in zorg en welzijn, kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven Calibris en UWV zijn samen opdrachtgever voor dit onderzoeksprogramma. Regionaal is er samenwerking/afstemming in werkgeversverbanden en Servicepunten zorg en welzijn van UWV. Deze en andere vormen van sectorale en regionale samenwerking in zorg en welzijn zijn de afgelopen jaren geïntensiveerd. Dat biedt perspectief voor de toekomst. Verdere intensivering is nodig om de grote veranderingen voor de arbeidsmarkt in zorg en welzijn het hoofd te kunnen bieden.
Informatie
Voor meer informatie kunt u terecht bij Douwe Grijpstra (Panteia), projectleider. [email protected]
Het rapport “Arbeid in Zorg en Welzijn 2012; Stand van zaken en vooruitblik voor de sector Zorg en de sector Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening, Jeugdzorg en Kinderopvangâ€, van Panteia en SEOR, is te vinden op www.AZWinfo.nl, de website van het onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn.
