Zorginnovatie ontbeert sectorbreed gedragen doel en visie
ArrayMeer en betere zorg leveren met minder middelen. Dat is de enorme uitdaging waar de zorgsector voor staat. Ondanks de inzet van goede mensen, waardevolle initiatieven en de enorme urgentie, lukt het niet om fundamentele veranderingen te realiseren. De oorzaak daarvan ligt onder meer in de sterke fragmentatie en autonome cultuur van de sector. Wat ontbreekt is een gedeelde visie, een gezamenlijk doel, concluderen PinkRoccade Healthcare, PharmaPartners en Benthurst & Co strategie realisatie in het rapport ‘Het stormt in de polder – een anticiperende kijk op het zorglandschap’.
Zorginnovatie ontbeert sectorbreed gedragen doel en visie
Het eerste deel van het rapport gaat in op deze vraag. Veel factoren spelen een rol, maar doorslaggevend zijn de enorme versnippering, het gebrek aan regie, het feit dat veranderingen diep ingrijpen op de werkwijze van de veelal autonome zorgprofessionals en -organisaties en het ontbreken van de noodzakelijke infrastructuur.
De veranderuitdaging wordt hierdoor zo groot, dat het risico bestaat dat de wal het schip zal keren: de grenzen van het beschikbare geld zijn wellicht al bereikt voordat belangrijke verberingen zijn gerealiseerd. Korte termijn gerichte, kostenbesparende maatregelen krijgen daarom de overhand en gaan ten koste van investeringen in verbeteringen voor de lange termijn.
Op zoek naar een gezamenlijk doel
Fundamentele verandering in de zorg vereist de inzet en ondersteuning van alle betrokken professionals en organisaties. Dat heeft alleen kans van slagen als er een gezamenlijk doel is: een doelconfiguratie voor de zorg die alle waardevolle initiatieven de juiste richting geeft. Een vertrekpunt dat vooralsnog ontbreekt in de sterk gefragmenteerde zorg, stelt het rapport. Initiatiefnemers PharmaPartners en PinkRoccade Healthcare willen met het rapport de discussie over zo’n doelconfiguratie op gang brengen en zullen deze een jaar lang faciliteren.
Leren van anderen
Andere industrieën laten zien wat mogelijk is. In het tweede deel van het rapport passeren verschillende inspirerende voorbeelden de revue. De automobielindustrie laat bijvoorbeeld zien hoe standaardiseren de samenwerking in de keten verder helpt. Andere industrieën bewijzen dat kennis en fysieke handelingen door ontkoppeling beide beter en efficiënter toegepast kunnen worden. En schaalvergroting helpt winkelketens om efficiënter te distribueren en scherper in te kopen. De consument krijgt keuze uit meer en kwalitatief goede producten tegen aantrekkelijke prijzen.
Ook zijn er bewezen verandertactieken voor de zorg. In ‘Het stormt in de polder’ worden ze vergeleken en toegepast op het Nederlandse zorgstelsel.
Bouwstenen voor nieuwe zorg
Op basis van alle verkregen inzichten schetst het rapport de contouren van betere zorg, inclusief de hiervoor benodigde infrastructuur (processen, standaarden, IT-ondersteuning), en reikt het de bouwstenen aan voor een doelconfiguratie voor de zorg. De aanbevelingen in het kort:
- Maak breed gebruik van medisch-inhoudelijke gegevens.
- Gebruik zorgkennis over de keten heen.
- Betrek de zorggebruiker en zijn omgeving.
- Reorganiseer de eerstelijnszorg: huisartsgroepen kunnen uitgroeien tot netwerken van geïntegreerde, multidisciplinaire en samenwerkende eerstelijnsorganisaties die de regie voeren over de keten en de tweede lijn werk uit handen nemen.
- Verenig de kracht en voordelen van grote zorgorganisaties en kleinschalige zorg, dichtbij de patiënt.
Het ideale zorglandschap
Deze onderdelen van een verbeterd zorglandschappen laten zich samenvoegen tot een ideaal zorglandschap met vier aggregatieniveaus.
Landelijke specialisatie en schaal: apotheekgroepen, super specialistische zorginstellingen, laboratoria en diagnostische centra zullen zich vanwege hun gevoeligheid voor schaalgrootte en uniciteit op landelijk niveau organiseren.
Regionale beschikbaarheid: netwerken van gespecialiseerde zorgorganisaties zullen de balans verzorgen tussen specialisatie, schaalgrootte en regionale beschikbaarheid van zorg. Ook zullen zij hun kennis te gelde maken over de keten heen, richting eerste lijn en (potentiële) zorggebruikers.
Wijk multidisciplinariteit: de ‘zorgdetailhandel’, dubbele schaalvergoting van de zorginstelling en het netwerk van zorginstellingen maken van de eerstelijnszorg een efficiënte multidisciplinaire zorgverlener, die in staat is de zorgketen te regisseren en de zorgkennis in de keten optimaal te gebruiken.
Zorg aan huis: steeds meer zorg kan aan huis plaatsvinden. e-Health brengt de zorgketen en zorgkennis in toenemende mate bij de zorggebruiker thuis. Ook de inzet van zorgprofessionals aan huis kan hierdoor beter worden benut.
Hoe verder?
Een stelselbrede verandering vraagt tijd, maar is geen utopie. Gerichte initiatieven leiden stapsgewijs tot verbetering. Een doelconfiguratie helpt om betekenisvolle initiatieven te identificeren en uit te bouwen. Daarbij verdienen ook initiatieven gericht op het creëren van de benodigde zorginfrastructuur alle aandacht. Juist die zijn van belang om de verandering door te kunnen zetten en te laten beklijven. De makers van het rapport roepen alle betrokkenen op om waardevolle initiatieven te steunen en – minstens zo belangrijk – de juiste condities te scheppen. Het gaat er niet om of marktwerking beter is dan centrale regie. Kijk waar marktwerking een positieve bijdrage kan leveren en waar centrale regie nodig is om beoogde doelen te bereiken.
Storm mee!
PharmaPartners en PinkRoccade Healthcare nodigen iedereen die betrokken is bij de zorg uit om deel te nemen aan de discussie over de inrichting van het nieuwe zorglandschap op de LinkedIn community Nieuwzorglandschap die start op 31 januari 2013. Meer informatie: www.nieuwzorglandschap.nl
