Alexithemie en OBESE
ArrayAl wat langer geleden deed een zwaarwichtige jongeman zijn best om in het televisieprogramma OBESE af te vallen. Hij werd samen met zijn slanke broer geïnterviewd over zijn overleden moeder. Een foto van haar werd getoond met de vraag: ‘Mis je haar? ‘
Ook zijn moeder was veel te dik en misschien wel medeverantwoordelijk voor zijn overgewicht. Zo’n vraag ‘Mis je je overleden moeder?’ werkt altijd, althans bij mij wel, maar bij onze kandidaat niet. Hij gaf geen krimp. Zijn slanke broer kon de waterlanders niet bedwingen, precies zoals de programmamakers dat graag in beeld wilden brengen. Ook in laatste afleveringen wordt er weer wat afgejankt in OBESE.
Verdriet
Later dacht ik erover na. Wat is het verschil tussen de obese hoofdrolspeler en zijn slanke broer? Zij hadden dezelfde ouders, dezelfde opvoeding en dezelfde voeding, zij hadden dus veel overeenkomsten, maar de één was dik en de ander niet. De dikkerd bleef uiterlijk onbewogen op de vraag en zijn broer werd emotioneel. Voelden zij hun verdriet ook op dezelfde manier? Misschien wel, maar hij toonde dat niet, hij reageerde ieder geval heel anders dan zijn slanke broer.
Alexithymie
De Nijmeegse psychologe Tatjana van Strien schreef in haar boek Afvallen op Maat (pag. 87) over gevoelsblindheid of alexithymie. Zij legde dat uit als volgt: ‘Zoals woordblindheid staat voor moeilijkheden bij het herkennen van de juiste woorden in geschreven taal, staat gevoelsblindheid voor het moeilijk kunnen ‘lezen’ en onder woorden brengen van je eigen gevoelens.’
Dus alexithemie is een soort dyslexie voor onze gevoelens. Zou dat de reden zijn dat onze kandidaat zijn gevoelens van verdriet niet goed interpreteert? Gevoelens van ongelukkig of boosheid vinden hun weerslag in een snelle hartslag, hoge bloeddruk, droge mond en overmatig transpireren. Honger is ook een onplezierig gevoel, maar na een paar suikerrijke, vette happen verdwijnt dat gevoel. Is de hoofdrolspeler in OBESE overgevoelig voor zijn hongergevoelens en ongevoelig voor andere gevoelens? Verwart hij verdriet met honger? Probeert hij onbewust zijn verdriet ‘weg’ te eten?
Wilskracht
Uit een onderzoek, door de schrijfster van het boek, blijkt dat als je gezonde proefpersonen met alexitheme kenmerken irriteert en hen een rotgevoel bezorgt, dan eten ze meer dan mensen die minder gevoelsblind zijn. Maar daar wordt men niet collectief super obese van. Extreem overgewicht wordt door meerdere factoren veroorzaakt. Daarom is overgewicht zo moeilijk te behandelen.
Overgewicht is meer dan emo-eten of comfort-eating. We eten misschien nog meer omdat we zo vrolijk en gelukkig zijn, we eten de hele dag door omdat het continu feest is. Daarom is zelfregulering of het analyseren waarom en wanneer onze wilskracht het laat afweten minstens zo belangrijker als het herkennen van comfort-eating. Volgens professor Denise de Ridder van het Self-Regulation Lab van het UMCU kan je wilskracht trainen en soms is die wilskracht (net zoals spierkracht) uitgeput. Zij schreef er een heel leesbaar boekje over: De grote voedselverleiding, over de psychologie van het eten. Ik kan u dat boekje van harte aanbevelen.
Beweging en overgewicht
Te veel eten is de belangrijkste reden voor morbide obesitas en niet te weinig bewegen. Het gesjouw met zo’n zwaar lichaam leidt tot een aanzienlijk verbruik van extra calorieën. Natuurlijk is meer bewegen verstandig, maar in de dagelijkse praktijk zijn OBESE-achtige trainingsschema’s van vele uren gedurende vijf tot zes dagen per week onrealistisch. Dat levert leuke televisiebeelden op, maar het is niet de belangrijkste behandeling. Grappig detail was dat in de uitzending van 24 februari 2013 de deelnemer de roltrap nam naar de sportschool.
Evidence based afvallen
Puur wetenschappelijk gesproken, is een gastric bypass de enige Evidence Based-therapie voor deze groep patiënten. Maar iedere week naar zo’n operatie kijken, gaat ook vervelen. Dan zijn sportschoolactiviteiten en veel emoties veel leukere televisie. Gelukkig begrijpen de makers van dit programma dat psychologische begeleiding en een permanente verandering in het eetgedrag noodzakelijk is voor een langdurig resultaat. Daarom zien we nu een psycholoog die de patiënt begeleidt. Ik mag toch wel hopen dat deze deskundige in haar dagelijkse praktijk zinvollere gesprekken heeft met haar cliënten dan in OBESE.
Pornografie
De obesogene invloeden in onze maatschappij zijn talrijk. We worden aangemoedigd om elkaar vet te mesten alleen al door iedere dag vijftien reclameboodschappen te verwerken over voedsel (geen voeding!) dat overbodig is en zelfs schadelijk voor de obese mens. Daarnaast is eten verheven tot sociaal wenselijk gedrag en zelfs tot een kunsttelevisievorm. Neem de kookprogramma’s, die zijn populairder dan ooit. Een Duits blad vergeleek kookprogramma’s met pornografie. Mensen kijken apathisch naar een topkok die van alles met exotische ingrediënten uithaalt, zonder dat zij zelf ooit tot een culinair hoogstandje zullen komen, de rest van de vergelijking laat ik aan uw verbeelding over.
Kermisattractie
De dikke gastronoom is slaaf van zijn gevoelige smaakpapillen, hij proeft en herkent aroma’s die velen niet proeven, terwijl de gevoelsblinde zijn gevoelens wel proeft, maar niet herkent en er in verdwaalt. Hij eet zijn verdriet op. Of onze hoofdrolspeler in OBESE gevoelsblind was, weet ik niet. Gelukkig loopt het goed met hem af, want hij verloor zijn gewicht, kreeg een vriendin en toonde ons zijn gevoelens. Blijkbaar zijn 1,8 miljoen kijkers niet blind voor OBESE.
Obesitas
Ik weet niet wat ik van OBESE moet denken, draagt OBESE bij tot bestrijding van het probleem obesitas? Als het volgende seizoen blijkt dat de deelnemers van OBESE van een duikplank of skischans moeten springen dan weten we het antwoord.
