Zorg in natura dé oplossing voor fraude met PGB

Mr.dr. Albertjan Tollenaar: ‘Zorg in natura dé oplossing voor fraude met persoonsgebonden budgetten’
Steeds vaker berichten de media over fraude met sociale voorzieningen. Huur- en zorgtoeslagen worden ten onrechte verstrekt aan zogenaamde ‘spookburgers’ en bemiddelaars sjoemelen met persoonsgebonden budgetten (pgb). Om misbruik tegen te gaan heeft staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) aangekondigd de controle op te schroeven. Volgens Albertjan Tollenaar, universitair docent bestuursrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, is dat echter niet de oplossing. Volgens hem is een groot deel van de zorgvragen op te lossen met zorg in natura.
‘De overheid kan niet verstrekken wat de burgers willen, en dus krijgen burgers een zak geld, waarna ze het zelf maar moeten oplossen’, zegt Tollenaar. ‘Sinds begin 2005 is het middel pgb steeds populairder geworden. Om de burger keuzevrijheid te geven, maar ook om minder goede redenen. Zo is er een markt ontstaan met types die geld roken en zich als bemiddelaars zijn gaan opstellen. Die groep heeft daarmee de grenzen van het recht opgezocht.’

Albertjan-TollenaarOverheid overschat administratieve capaciteiten

De meeste pgb-ontvangers zijn goedwillende burgers, benadrukt Tollenaar. ‘Maar onjuist gebruik van sociale voorziening kan ook ontstaan door onwetendheid of een onhandige aanpak van goedwillende burgers. Zij besteden bijvoorbeeld het toegekende budget verkeerd. Dat is vaak vooral het gevolg van een beperkt begrip bij die burgers. De overheid verwacht administratieve capaciteiten van burgers die ze niet altijd hebben.’

Verscherpte controle onverstandig

En dan is er de categorie moedwillige fraudegevallen. Tollenaar: ‘Elke regel kent fraudegevallen. Die zul je dan ook goed moeten aanpakken. Precies om die reden heeft staatssecretaris Van Rijn aangekondigd de controle vanaf komende maand flink op te voeren. Twintig procent van de mensen die een persoonsgebonden budget ontvangen, zal in de komende achttien maanden een controleur over de vloer krijgen.’

Tollenaar staat beslist niet te juichen om deze maatregel. ‘Een groot aantal gebruikers kan daarmee nog steeds ongecontroleerd zijn gang gaan. Bovendien resulteert extra controle in meer administratieve lasten. Zowel voor de burger als voor de overheid. Op het zorgbudget moet nu dus ook ineens een percentage gereserveerd worden voor overhead. Een bedrag dat daarmee niet meer besteed wordt aan het vervullen van de zorgbehoefte, maar aan ambtenaren. Dat is niet verstandig in tijden van schaarste.’

Keuzevrijheid veel te groot

Maar wat kan fraude dan wél tegengaan? ‘De keuzevrijheid bij pgb is veel te groot en het instrument is te populair geworden’, vindt Tollenaar. ‘Mensen vinden het een heel prettig instrument en zien het als een extra maandelijks inkomen. Maar je kunt ook zeggen: als iemand een scootmobiel nodig heeft, dan krijgt hij een scootmobiel in plaats van een persoonsgebonden budget om te voorzien in zijn vervoersbehoefte. En als zo iemand toch liever een ander type scootmobiel wil, dan regelt hij dat zelf maar.’

Zorg in natura is de oplossing

Het overgrote deel van de zorgvragen is volgens Tollenaar op te lossen met zorg in natura. ‘Dat zijn allemaal zaken die eenvoudig te regelen zijn met goede collectieve voorzieningen. Op die manier weet je zeker dat het geld terecht komt bij de mensen die er recht op hebben. Met mensen voor wie de collectieve voorzieningen niet volstaan, kun je om tafel gaan zitten en overleggen wat de beste aanpak is. Maar wat we niet moeten doen, is eerst een pot met geld geven, wachten tot het verkeerd besteed wordt en dan achteraf proberen om die fout te herstellen. Dat is tamelijk zinloos, omdat het geld in veel gevallen toch niet meer terug te vorderen valt.’

Overheid moet slimmer handhaven

Tollenaar: ‘Op de korte termijn zou de overheid slimmer kunnen handhaven. Bijvoorbeeld door bestanden te koppelen, in kaart te brengen wie de aanvrager is en of diegene een geschiedenis heeft met misbruik. Bovendien zou je veel meer kunnen doen door risicoprofielen op te stellen om zo specifieke aanvragers extra in de gaten te houden. Het is ook mogelijk om aanvragers vooraf te overtuigen dat een pgb misschien niet de meest adequate oplossing is voor de zorgbehoefte of om het pgb te weigeren omdat redelijkerwijs niet kan worden verwacht dat het budget goed zal wordt besteed. Die maatregel kan nu al worden genomen, maar gemeentebesturen maken nauwelijks gebruik van die weigeringsgrond.’

Vergelijkbare maatregelen kunnen volgens Tollenaar worden toegepast bij instellingen waar veel geld naartoe gaat vanuit de persoonsgebonden zorgbudgetten. ‘Je kunt kwaliteitseisen stellen, letten op certificaten en keurmerken. Dat zijn allemaal bewezen instrumenten om te zorgen dat het geld goed wordt besteed.’

Curriculum Vitae

Albertjan Tollenaar (Swifterbant, 1978) is postdoc onderzoeker en universitair docent bij de vakgroep Bestuursrecht & Bestuurskunde en fellow bij de Groningen Graduate School of Law. Hij is betrokken bij het onderzoeksproject ‘Borging van publieke belangen bij een meer geprivatiseerde sociale zekerheid’ en onder meer projectcoördinator van het door het Nuffic gefinancierde samenwerkingsproject met Mzumbe University in Tanzania.

Bron: RuG

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.

Recente artikelen