Themaweek over geheugen en herinnering op Holland Doc 24
Array
Weet je nog…? een week vol jeugdherinneringen op Holland Doc 24
Van zaterdag 21 tot en met vrijdag 27 september 2013
De Wereld Gezondheid Organisatie heeft 21 september uitgeroepen tot Wereld Alzheimer Dag. Die dag is er op de hele wereld aandacht voor de problematiek rond dementie. De publieke omroep zendt verschillende programma’s uit over deze ernstige aandoening. Holland Doc 24 vertoont vanaf zaterdag 21 september een week lang documentaires over het geheugen en jeugdherinneringen. Want gek genoeg komen jeugdherinneringen, waarvan we dachten dat we ze allang vergeten waren, juist weer naar boven op het moment dat ons geheugen het door ouderdom vaak af laat weten.
In de documentaire De baby van Deborah van Dam (Joodse Omroep, 2012) wordt Anneke Kohnke, die na de oorlog opgroeide bij een tante en oom in New York, geconfronteerd met een verleden waar ze zich 65 jaar na dato nauwelijks iets van herinnerde en waar ze ook liever niet aan terugdenkt. Anneke, wiens Joods-Duitse ouders bevriend waren met de ouders van Anne Frank, werd als baby in 1942 door een koerierster van Amsterdam naar Voorburg gebracht om daar onder te duiken. Pas als de koerierster en haar onderduik ‘broer’ Fred na vele jaren weer met haar in contact komen en ze documenten en familiefoto’s onder ogen krijgt, komen stukje bij beetje de herinneringen terug. Langzaam maar zeker wordt duidelijk waarom Anneke niet zo’n behoefte heeft om het verleden te laten herleven.
Documentairemaker Wim Kayzer belicht in zijn vijfdelige televisievertelling Vertrouwd en o zo vreemd (VPRO, 1995) het fenomeen van de herinnering. In het eerste deel De verkenning staan de kinder- en jeugdherinneringen centraal. Wat neemt het geheugen zorgeloos op en wat herinneren we ons hiervan? Het blijkt dat de mens een kei is in het manipuleren van herinneringen, waardoor een subjectieve reconstructie van het verleden ontstaat.
Douwe Draaisma is hoogleraar geschiedenis van de psychologie en gespecialiseerd in het menselijk geheugen. In Profiel Douwe Draaisma – dwaalsporen van het geheugen (Marjoleine Boonstra, Human, 2009) vertelt Draaisma over zijn onderzoek naar de werking van het geheugen en over de angst om te vergeten en vergeten te worden. Waar komt zijn fascinatie voor de werking van ons brein en het geheugen vandaan?
De bewoners van het Rotterdamse verpleeghuis Akropolis runnen in de kelder een museum waarin allerlei voorwerpen staan uit het verleden. Vitrines met theepotjes en koektrommels, een washok, ze moeten de bewoners steunen in hun strijd tegen het vergeten. Er is zelfs een ‘strand’ in het museum dat bestaat uit een panoramaschilderij gemaakt met echt zand en schelpjes.
Zittend in strandstoelen vertellen de bewoners in Zonnig Madeira (Marjoleine Boonstra, HUMAN, 2009) over hun dromen, hun grootste liefde en over de beste en slechtste momenten van hun leven.
Geconfronteerd met de vraag wanneer hij in zijn leven het gelukkigst was, moest regisseur Peter Delpeut terugdenken aan een houten bankje waarop hij eens uitrustte langs een pittoreske spoorlijn in Noord Engeland. Langs de spoorlijn staan meer van dit soort bankjes met op de leuningen naamplaatjes met een opdracht aan een overledene. In de ‘railmovie’ In loving memory (HUMAN, 2001) gaat Delpeut op zoek naar de verhalen achter deze ‘vergeten mensen’. Het wordt een reis langs het kronkelende pad der herinneringen.
The Good Life
Een zorgeloze jeugd is geen garantie voor een onbezorgde toekomst. In de Deense documentaire The good life (Eva Mulvad, 2010) teren de 56-jarige Anne Mette en haar moeder op herinneringen van weleer. Vroeger baadde de familie in luxe, maar van die rijkdom is niets meer over. Moeder en dochter leven nu van een karig pensioen en delen een klein appartement. Ze slijten hun dagen met dromen en praten over de dagen van weleer, toen ze nog op hun wenken bediend werden en eindeloos konden luieren aan de rand van het zwembad.
