(Vroeg)Signalering eenzaamheid en depressie bij ouderen
Array
Het op tijd herkennen en aanpakken van eenzaamheid en depressie bij ouderen is van groot belang om ervoor te zorgen dat zij tijdig worden geholpen en zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Professionals blijken deze problemen bij ouderen vooral op basis van hun ervaring, intuïtie en/of kennis te signaleren. Slechts een kwart gebruikt hiervoor signaleringsinstrumenten. Na het opvangen van een signaal onderneemt 95% van de professionals actie, door bijvoorbeeld te praten met de oudere over oplossingen of door deze door te verwijzen naar hulpverlening. Professionals geven het signaleringsproces een gemiddeld rapportcijfer van 5,5 en vinden dat meer onderling samengewerkt moet worden tussen beroepsgroepen. Dit blijkt uit een onderzoek van de GGD Amsterdam dat is uitgevoerd onder professionals werkzaam in de sectoren zorg, welzijn en wonen, en onder ouderen en mantelzorgers in Amsterdam.
Signaleren en helpen
Het aantal Amsterdammers met ernstige depressieve en angstklachten is sinds 2008 gelijk gebleven (7%). Eenzaamheid neemt toe onder Amsterdammers: 4% (in 2004), 9% (2008) en 11% (in 2012). Eenzaamheid komt vaker voor met het stijgen van de leeftijd.
Volgens de onderzochte professionals is het signaleren van eenzaamheid en depressie een taak van de omgeving van de oudere, gevolgd door professionals zoals de huisarts en de oudere zelf. 95% van de professionals signaleert tijdens het werk eenzaamheid en depressie bij ouderen. Dit doen zij vooral op basis van hun ervaring, intuïtie en/of kennis en in mindere mate door het gebruik van signaleringsinstrumenten. Vervolgonderzoek is nodig om de redenen voor het beperkte gebruik van signaleringsinstrumenten te achterhalen en om na te gaan of het gebruik hiervan het signaleringsproces kan verbeteren.
Als professionals eenzaamheid of depressie signaleren, ondernemen zij nagenoeg altijd actie. Ze praten bijvoorbeeld met de oudere over mogelijke oplossingen, verwijzen een oudere door of schakelen de omgeving van de oudere in. Professionals zijn matig tevreden over het signaleringsproces, zij geven dit gemiddeld een 5,5. Gebrek aan vertrouwd/menselijk contact in zorg en welzijn, het ontbreken van werkprotocollen, taboe/schaamte over deze problematiek bij ouderen en de wegbezuiniging van buurthuizen en activiteiten voor ouderen zijn de meest genoemde knelpunten. Signalering kan beter door onder andere meer samenwerking tussen verschillende beroepsgroepen en deskundigheidsbevordering. Ouderen en hun mantelzorgers leggen vooral de nadruk op het beschikbaar stellen van meer tijd en geld voor vertrouwd/menselijk contact in de zorg en welzijn. Ouderen willen waar nodig een duwtje in de rug om problemen met eenzaamheid en depressie op te lossen maar willen zeker niet betutteld worden.
Aanbevelingen: empowerment en wijkteams
De groep ouderen is zeer divers en wordt steeds groter. Eenzaamheid en depressie zullen naar verwachting toenemen. Een preventieve aanpak hiervan moet aansluiten bij de huidige ontwikkelingen in zorg en welzijn. De onderzoekers geven de volgende adviezen:
· Stimuleer voorlichting en empowerment bij ouderen en mantelzorgers, om het taboe op eenzaamheid en depressie te verminderen.
· Continueer de inzet van wijkverpleegkundigen (Zichtbare Schakels) en investeer in de wijkzorgteams door onder andere bijscholing te bieden en samenwerking tussen verschillende disciplines binnen deze teams te bevorderen.
