Daklozen sterven veel jonger dan gemiddelde bevolking
Uniek onderzoek naar sterfte onder dak- en thuislozen in Rotterdam
Dak- en thuislozen in Rotterdam leven vele jaren korter dan mensen die wel een dak boven hun hoofd hebben. Zo zullen dakloze vrouwen die nu twintig jaar zijn gemiddeld sterven als ze 66 zijn. Dat is 16 jaar eerder dan een gemiddelde Rotterdamse vrouw. Een mannelijke dakloze twintiger sterft ongeveer 14 jaar eerder. Dat blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC dat zojuist is gepubliceerd in PLOS ONE. Voor het eerst is in een grote stad de sterfte onder dak- en thuislozen op zo’n grote schaal onderzocht in Nederland. Dankzij de samenwerking tussen de opvanginstellingen, de GGD en het Erasmus MC is de sterfte onder deze bevolkingsgroep – die doorgaans buiten de statistieken valt – in kaart gebracht.
De onderzoekers hebben gedurende 10 jaar ruim 2000 daklozen van 20 jaar en ouder in Rotterdam gevolgd. Het gaat om mensen die voorzieningen voor daklozen bezochten zoals medische diensten en centra waar ze kunnen overnachten of eten. Ook buitenslapers zijn gevolgd. Gemiddeld lag de sterfte onder deze gehele onderzoeksgroep ruim drie keer hoger dan onder de algemene bevolking van de stad. Leeftijd en geslacht hebben invloed op de oversterfte van daklozen. Jonge daklozen en vrouwen lopen nog meer risico om eerder te sterven dan hun ‘gewone’ leeftijdsgenoten. De sterfte was onder 20-44 jarigen bijna 8 keer hoger en onder vrouwen ruim 5 keer hoger dan onder de algemene bevolking.
Opvallend is dat in tegenstelling tot in de ‘gewone’ bevolking waar overal ter wereld geldt dat vrouwen een lagere kans hebben om op jongere leeftijd te overlijden dan hun mannelijke leeftijdsgenoten, voor daklozen het risico om op jongere leeftijd te overlijden juist hoger is onder vrouwen. ‘We hebben hiervoor geen sluitende verklaring, maar het feit dat zoveel minder vrouwen dak- of thuisloos zijn dan mannen kan erop wijzen dat vrouwen als zij toch dakloos worden er heel slecht aan toe zijn. Ook zijn vrouwen mogelijk nòg kwetsbaarder dan mannen als zij eenmaal dakloos zijn’, zegt onderzoeker Wilma Nusselder van de afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg van het Erasmus MC. Dat is ook het beeld van Marcel Slockers, mede auteur van de publicatie in PLOS ONE en al 30 jaar straatdokter in Rotterdam.
De onderzoekster noemt het ook opvallend dat de sterfte onder daklozen zoveel hoger ligt dan onder de algemene bevolking. ‘ Natuurlijk hebben daklozen vaker te maken met problematiek als alcohol en drugs verslaving en psychische problemen en is hun hogere sterfte geen verrassing. Temeer omdat ook bekend is dat er grote verschillen zijn in de levensverwachting tussen bevolkingsgroepen, ook in Nederland. Mannen van 20 met alleen basisonderwijs hebben bijvoorbeeld volgens gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek een ruim 7 jaar kortere levensverwachting dan mannen met een HBO of universitaire opleiding. Dit onderzoek laat zien dat voor dak- en thuislozen de verschillen nog héél veel groter zijn’.
De oversterfte onder dak- en thuislozen benadrukt de noodzaak van een structurele en brede benadering om de leef- en gezondheidssituatie van dak- en thuislozen te verbeteren en te voorkomen dat mensen dakloos worden. Er wordt in het kader van de maatschappelijke opvang, binnen een brede samenwerking tussen de daklozen, de GGD, verslavingszorg, GGZ en woningbouw coöperaties, al veel gedaan om de leef- en gezondheidssituatie van thuislozen te verbeteren. Binnen Nederland is geen bevolkingsgroep aan te wijzen met een grotere oversterfte.
Bron: Erasmus MC