AVL prijs voor ontdekken nieuw werkingsmechanisme veelgebruikt kankermedicijn
Array
Maandagavond 13 januari wordt de jaarlijkse Antoni van Leeuwenhoek prijs uitgereikt aan Baoxu Pang. De van oorsprong Chinese onderzoeker ontdekte dat een veelgebruikt kankermedicijn, naast het bekende werkingsmechanisme, nog op een tweede manier tumorcellen doodt. De AVL prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan jonge, talentvolle onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek, om hun carrière te stimuleren.
Onbekend werkingsmechanisme
Baoxu Pang doet onderzoek aan het kankermiddel doxorubicine. Dit middel maakt al zo’n veertig jaar lang deel uit van chemotherapie bij een breed scala aan kankersoorten. In het Antoni van Leeuwenhoek zelf ontvangen jaarlijks zo’n 1700 patiënten het medicijn. Tot nu toe werd gedacht dat het middel werkt doordat het zorgt voor breuken in het DNA van tumorcellen. Dit zorgt ervoor dat de cel sterft. Pang ontdekte dat het middel nog een tweede, tot nu toe onbekend werkingsmechanisme heeft waardoor kankercellen ook dood gaan.
Menselijke cellen zijn erg klein, maar er ligt een enorme hoeveelheid DNA in opgeslagen. Om ervoor te zorgen dat dit past, ligt het DNA in de kern van de cellen strak opgewonden rond bepaalde eiwitten. Pang ontdekte dat doxorubicine het DNA los kan maken van deze eiwitten. Dat heeft een paar gevolgen. De tumorcel kan de genetische informatie van die losgekomen stukken DNA niet goed meer aflezen. Ook kan de cel schade aan het losgekomen DNA, zoals breuken, niet goed meer repareren. De tumorcellen kunnen hierdoor niet goed meer functioneren en gaan dood. Dit verklaart ook waarom doxorubicine beter werkt dan andere kankermiddelen die alleen DNA breuken veroorzaken. Het werk van Pang is gefinancierd door het KWF.
Nieuwe medicijnen
De jury van de AVL prijs vond de ontdekking van Pang belangrijk, omdat het aanknopingspunten biedt voor de ontwikkeling van nieuwe kankermedicijnen. Het was voorheen niet bekend dat tumorcellen op deze manier gedood kunnen worden.
Daarnaast is het werk van Pang mogelijk een belangrijke nieuwe stap binnen de personalized medicine, oftewel ‘medicijnen op maat’. Doxorubicine is een middel uit een bredere categorie van medicijnen, de antracyclinederivaten. Pang heeft aangetoond dat ook andere middelen uit deze categorie het DNA los maken van de eiwitten waar het omheen gewikkeld ligt. Maar: verschillende middelen grijpen aan op verschillende delen van het genoom.
Dit betekent dat verschillende antracyclines mogelijk ingezet kunnen worden tegen specifieke tumoren. Kankercellen ontstaan door ‘fouten’ oftewel mutaties in het DNA. Binnen de personalized medicine wordt gekeken welke mutaties het zijn die ten grondslag liggen aan de tumor, en hoe die gericht aangepakt kunnen worden. Mogelijk zijn anthracyclines die het deel van het DNA waar de mutaties zich bevinden losmaken effectiever in het bestrijden van de tumor dan gerelateerde middelen die andere delen van het DNA aanpakken. Of dit inderdaad zo is, zal verder onderzoek moeten uitwijzen.
Prijzengeld
Aan de AVL prijs is een geldbedrag van € 6000,- verbonden. Dit bedrag dient te worden besteed aan studiereizen, congresbezoeken of extra ondersteuning van het eigen onderzoek. Pang wil het geld graag inzetten om zich verder te verdiepen in personalized medicine en om zijn vaardigheden op het gebied van genetische sequencing te verbeteren.
