Defect gen veroorzaakt slechtziendheid en verstandelijke handicap

Succesvolle Nederlands-Amerikaanse samenwerking
Afwijkingen in het gen NR2F1 leiden tot oogzenuwafwijkingen, cerebrale visusstoornissen (CVS) en verstandelijke beperkingen. Dat schrijven onderzoekers van het Radboudumc, samen met partners van het Bartiméus in Zeist en het Baylor College of Medicine in Houston, USA, in een online-artikel in het ‘American Journal of Human Genetics’.

Als ogen niet goed functioneren leidt dat tot slechtziendheid. Maar slechtziendheid komt soms ook voor bij mensen met ogen waaraan niets mankeert. In dat geval is er iets mis met de ‘backoffice’, met de oogzenuw die de visuele signalen van het oog doorgeeft naar de visuele hersenschors. Problemen met de backoffice die slecht zicht veroorzaken, worden cerebrale visusstoornis (CVS) genoemd.

Niet gezien
“Aangeboren slechtziendheid kan het gevolg zijn van een afwijking aan de oogzenuwen of het achterliggende hersengebied”, zegt Bert de Vries, klinisch geneticus in het Radboudumc. “In veel gevallen veroorzaakt die stoornis ook andere problemen in de hersenen, bijvoorbeeld een (milde) vorm van een verstandelijke beperking. Patiënten met een verstandelijke beperking lopen het risico dat hun slechtziendheid een tijdlang over het hoofd wordt gezien. Omdat de problemen die ontstaan door slechtziendheid soms worden toegeschreven aan de verstandelijke handicap.”

Inzoomen
Op zoek naar genetische oorzaken van dergelijke cerebrale visusstoornissen, werkten onderzoekers van het Radboudumc – onder wie Daniëlle Bosch en Frans Cremers – samen met Bartiméus, instelling voor blinden en slechtzienden in Zeist, en Amerikaanse genetici. De Vries: “In een groep van ruim vijftig patiënten zijn we steeds verder gaan inzoomen op potentiële genetische factoren. Bij zes personen met (lichte) verstandelijke beperking en CVS vonden we dat ze allemaal een ‘probleem’ hadden met het NR2F1 gen. Bij twee personen ontbrak het gen en bij de andere vier personen vertoonde het gen duidelijke afwijkingen.”

Aflezen verstoord
Genen vormen de code voor eiwitten, de werkpaarden van onze cellen. De onderzoekers waren dus erg benieuwd naar de functie van het NR2F1 eiwit. De Vries: “We zagen dat dit gen het aflezen van diverse andere genen regelt.  Als er fouten in het NR2F1 gen zitten, vermindert de afleesactiviteit van het eiwit. Daardoor ontstaan kennelijk afwijkingen in de aanleg van de oogzenuw en wordt ook de opbouw van de hersenen enigszins gehinderd. Via onderzoek in muizen kunnen we ook zien dat die processen inderdaad verstoord worden.”

Jan de Leeuw