Organisatie van medisch-ethische toetsing is toe aan verandering
Array
Het niveau van de medisch-ethische toetsing in Nederland is hoog. De laatste jaren wordt duidelijk dat de wijze waarop deze toetsing is georganiseerd, onder druk komt te staan. Dit beeld komt ook naar voren uit vijf interviews in het CCMO-jaarverslag over 2013 rond het thema ‘de toekomst van het Nederlandse toetsingssysteem’.
In Nederland zijn 24 erkende medisch-ethische toetsingscommissies (METC’s) en de CCMO verantwoordelijk voor de beoordeling van medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen. Zij toetsen of de risico’s en de belasting van proefpersonen in verhouding staan tot het belang van medisch-wetenschappelijk onderzoek. De METC’s verrichten zowel in omvang als betekenis belangrijk werk.
De afgelopen jaren is het aantal erkende METC’s gestaag teruggelopen van 35 (eind 2004) naar 25 (begin 2014, inclusief de CCMO). In enkele gevallen zijn door fusies regionale METC’s ontstaan die voor meerdere instellingen werken. Naar verwachting zal deze trend doorzetten. Gezien de groeiende vraag naar professionaliteit en transparantie lijkt dat onvermijdelijk.
Door de toenemende complexiteit van klinisch onderzoek zijn METC’s steeds vaker op zoek naar deskundigen. Het aantal beschikbare experts is echter beperkt. Het is de vraag hoe deze hooggespecialiseerde kennis het beste kan worden ingezet. Mogelijkheden zijn gespecialiseerde METC’s, een landelijke pool van externe deskundigen of meer flexibele en wisselend samengestelde toetsingscommissies.
De financiering van de meeste METC’s verloopt via de instelling waaraan zij zijn verbonden en via tarieven die in rekening worden gebracht voor de beoordeling van onderzoek. METC’s zijn daar in zekere zin van afhankelijk voor hun voortbestaan. Om de transparantie te bevorderen en erkende METC’s een solide basis te bieden, zou de financiering wellicht anders kunnen verlopen.
In 2013 zijn ook de contouren zichtbaar geworden van de Europese verordening betreffende klinische proeven met geneesmiddelen voor menselijk gebruik. Hoofddoel hiervan is het bespoedigen van het beoordelingsproces van internationaal geneesmiddelenonderzoek. Daarvoor is nodig dat Nederland in staat is om in overleg met andere Europese lidstaten zorgvuldig en snel tot gewogen medisch-ethische besluiten te komen. Ook dit vergt aanpassing van de organisatie van het Nederlandse toetsingssysteem.
