Betere test voor tuberculose bij kinderen
Array
Een nieuwe bloedtest voor tuberculose is veelbelovend voor toepassing bij kinderen. Onderzoekers publiceren erover in het prestigieuze New England Journal of Medicine.
Aan de hand van de activiteit van ongeveer 50 genen vaststellen of iemand tuberculose (TBC) heeft. Dat kan met de nieuwe bloedtest die een internationaal onderzoeksconsortium heeft ontwikkeld. “Deze test kan een grote stap voorwaarts betekenen voor het vaststellen van tuberculose bij kinderen”, zegt mede-auteur Tom Ottenhoff, hoogleraar infectieziekten in het LUMC.
Vooral bij kinderen is het vaststellen van TBC nu lastig. De klachten die TBC bij kinderen geeft, zoals hoesten en koorts, kunnen ook door veel andere infecties komen en er zijn bij hen op een röntgenfoto vaak geen afwijkingen zichtbaar. Ook geven jonge TBC-patiëntjes, in tegenstelling tot volwassenen, geen slijm uit de longen (sputum) op, waar de TBC-bacterie uit op te kweken is. Bovendien zijn kinderen gevoelig voor ernstige complicaties bij TBC, zoals hersenvliesontsteking, zodat een snelle en juiste diagnose bij kinderen extra belangrijk is.
Betrouwbaarheid
De onderzoekers gingen daarom op zoek naar een heel nieuwe methode van het aantonen van ziekte: het meten van de menselijke genactiviteit. De onderzoekers brachten de activiteit van alle ongeveer 30.000 genen in het bloed in kaart. Dat deden ze bij TBC-patiënten, bij kinderen die aan andere infecties bleken te leiden na aanvankelijk van TBC verdacht te zijn, en bij gezonde kinderen. Vervolgens vergeleken ze de genactiviteit van deze groepen. Uit deze analyse kwam zo’n 50 genen naar voren die actiever of minder actief worden bij een TBC-infectie, en onderscheid kunnen maken tussen TBC en een andere infectie.
“Deze set van 50 genen kan dus als biomarkerprofiel voor tuberculose gebruikt worden”, aldus Ottenhoff. De betrouwbaarheid van de nieuwe test bij kinderen in termen van sensitiviteit (TBC-infecties niet missen) en specificiteit (TBC alleen aantonen bij daadwerkelijke infectie) is aanzienlijk groter dan die van bestaande testen die DNA van de bacterie aantonen. Een ander groot voordeel van de nieuwe test is dat deze niet meer afhankelijk is van het kunnen isoleren van de TBC-bacterie uit een patiënt, wat bij kinderen vaak niet lukt.
Hiv-positief
De test maakt goede kans om daadwerkelijk gebruikt te gaan worden in klinieken in Afrika. Een buisje bloed afnemen is gemakkelijk en de test zelf, een kleine gene-array, een soort chip, kost maar een paar euro. De uitslag is binnen 2 tot 3 dagen bekend. “Toepasbaarheid van het onderzoek is een voorwaarde die The New England Journal of Medicine stelt aan publicaties”, aldus Ottenhoff.
Groot voordeel is dat het voor de betrouwbaarheid van de nieuwe test niet uitmaakt of iemand hiv-geïnfecteerd is. “In de landen waar tuberculose veel voorkomt zijn veel mensen hiv-positief. Je hebt dus weinig aan een test die alleen werkt bij hiv-negatieve mensen. De werking van veel TBC-testen wordt alleen onderzocht bij mensen zonder hiv.”
Latente infectie
Belangrijk is ook dat de nieuwe test onderscheid maakt tussen een actieve en een latente infectie. Slechts 5 tot 10 procent van de TBC-besmette mensen wordt ziek. De rest ruimte de TBC-bacterie op of houdt een latente infectie, waarbij de bacterie zich in het lichaam schuilhoudt en er geen besmettingsgevaar is. Ongeveer eenderde van de wereldbevolking, 2 miljard mensen, is latent besmet met TBC. Behandeling is bij hen niet nodig.
Naar de kliniek
De onderzoekers denken nu na over hoe de bloedtest in de kliniek gebracht kan worden. “Hiervoor proberen we de gevoeligheid nog te verhogen”, aldus Ottenhoff. Toepassing in landen als Nederland ligt niet voor de hand, omdat tuberculose hier niet veel voorkomt en er hier meer technieken zijn om TBC aan te tonen die in Afrikaanse landen ontbreken, zoals beeldvorming met MRI- en CT-scans.
Het artikel is online verschenen in The New England Journal of Medicine.
Vorig jaar toonden de onderzoekers al aan dat een vergelijkbare test werkzaam is bij volwassenen.
Immunity, Infection and Tolerance is een van de 7 profileringsgebieden van het LUCM.
Bron: LUMC
