Samenwerking in zorgnetwerk ouderen nog moeizaam
Array
De hervormingen in de langdurige zorg vragen om meer samenwerking tussen de thuiszorg en mantelzorgers in het zorgnetwerk van thuiswonende ouderen. Uit onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam en VU Medisch Centrum blijkt dat die samenwerking voor thuiszorgorganisaties nog lang niet altijd vanzelfsprekend is. De zorgorganisaties benadrukken wel het belang van samenwerken. VU-hoogleraar Informele Zorg Marjolein Broese van Groenou: “Samenwerken vraagt van thuiszorgorganisaties veel tijd, geld en aandacht voor de ontwikkeling van samenwerkrelaties, terwijl de effectiviteit en duurzaamheid ervan onzeker is.” De VU en VUmc onderzochten bij zes thuiszorgorganisaties in de regio Amsterdam de samenwerking tussen mantelzorgers, thuiszorg-, mantelzorg-, en vrijwilligersorganisaties, zowel in beleidsstukken als in de praktijk.
Begeleiding mantelzorgers vereist visie en keuzes
Het onderzoek toont aan dat een gebrek aan visie de samenwerking tussen zorgprofessionals en mantelzorgers in de weg staat. “Thuiszorgorganisaties hebben voor zichzelf nog niet bepaald welke taken mantelzorgers kunnen, mogen of moeten uitvoeren,” vertelt Broese van Groenou. Daarnaast leven vragen als: hebben mantelzorgers begeleiding nodig en hoe kan daarbij hun autonomie gewaarborgd blijven? En in hoeverre zijn thuiszorgorganisaties verantwoordelijk voor de kwaliteit van de zorg die mantelzorgers geven? “Bovendien hebben zorgprofessionals zelf al een vol takenpakket,” aldus Broese van Groenou. “Aandacht besteden aan mantelzorgers is een extra taak, die niet bekostigd wordt.”
Praktijk verschilt van ideeën van managers
Binnen thuiszorgorganisaties verschilt de praktijk van de samenwerking met mantelzorgers van de ideeën op managementniveau. Met name managers geven aan dat de inzet van mantelzorg mogelijk tegen het belang van de thuiszorgorganisatie in kan gaan, zoals wanneer zij taken van zorgprofessionals overnemen. Zorgprofessionals blijken echter regelmatig taken van mantelzorgers over te nemen, of hun taken toe te bedelen die duidelijk van hun eigen takenpakket te onderscheiden zijn.
Hindernissen bij samenwerking met andere organisaties
De samenwerking met vrijwilligers- en mantelzorgorganisaties is pril en moet nog sterk ontwikkeld worden, zo erkenden vrijwel alle respondenten. De belangrijkste redenen: door de vele vrijwilligers- en mantelzorgorganisaties hebben zorgprofessionals geen overzicht, en is het maken van structurele samenwerkingsafspraken moeilijk. Ook is onduidelijk wie er verantwoordelijk is voor de kwaliteit van de zorg door vrijwilligers- en mantelzorgorganisaties.
Zorgprofessionals werken nu vaak ad hoc samen met andere thuiszorgorganisaties, als reactie op een directe zorgvraag. Managers zoeken in principe naar meer duurzame samenwerking, al aarzelen sommigen in de praktijk nog om met ‘de concurrent’ in zee te gaan. Tegelijkertijd ontbreekt een financiële prikkel voor samenwerking en geven managers zelfs aan dat regels van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) samenwerking verhinderen.
Aanbevelingen en bespreekpunten
In de brochure “Samen zorgen met mantelzorgers en andere professionals” staan de belangrijkste conclusies, dilemma’s en aanbevelingen uit het onderzoek van VU en VUmc. Ook bevat de brochure bespreekpunten die medewerkers van thuiszorgzorgorganisaties helpen bij het samenwerken met onder andere mantelzorgers.
