Diabetesmedicijn lijkt hart niet extra te beschermen
Array
Een medicijn tegen diabetes – metformine – geeft bij dieren bescherming tegen hartschade. Onderzoekers van het Radboudumc hebben het effect nu ook bij de mens onderzocht. Bij hartpatiënten die een bypassoperatie ondergaan biedt het middel echter geen aantoonbare bescherming, zo schrijven ze in The Lancet Diabetes & Endocrinology.
Wat is er mooier dan het hart beschermen tegen zuurstoftekort met een goedkoop en veilig geneesmiddel tegen diabetes? Diverse onderzoeken bij muizen en ratten laten zien dat metformine – het meest voorgeschreven middel bij patiënten met suikerziekte – zo’n beschermend effect heeft. Bij proefdieren die een hartinfarct krijgen, zorgt metformine voor aanzienlijk minder hartschade. Óók bij de proefdieren die geen suikerziekte hebben.
Het menselijke hart
In mensen is dit effect van metformine nog nooit onderzocht. Bij mensen die het middel gebruiken wordt het gebruik ervan juist stopgezet voor grote operaties vanwege het mogelijke risico op verzuring van het lichaam (lactaatacidose). In The Lancet Diabetes & Endocrinology beschrijft Saloua El Messaoudi van het Radboudumc nu het eerste onderzoek waarbij daadwerkelijk is gekeken naar het effect van metformine op het menselijke hart. In het onderzoek, uitgevoerd onder leiding van de hoogleraren interne geneeskunde Niels Riksen en Gerard Rongen, werden patiënten onderzocht die een bypassoperatie ondergingen. Het betrof een samenwerking tussen de afdelingen interne geneeskunde, farmacologie-toxicologie, cardiothoracale chirurgie, cardiologie, intensive care, genetica en health evidence.
Niels Riksen: “Zo’n bypassoperatie leidt tot een lichte beschadiging van het hart, omdat het hart tijdens de operatie tijdelijk niet doorbloed wordt. Die schade kun je meten via troponine, een eiwit dat na de operatie in het bloed verschijnt. Honderd patiënten zonder diabetes kregen metformine of een placebo toegediend drie dagen voor de hartoperatie. Tijdens de hartoperatie werd een klein stukje hartweefsel verwijderd om te kijken of metformine inderdaad eiwitten activeert die een beschermend effect hebben.”
Mens is geen muis
De toediening van metformine bleek in elk geval veilig, want er trad geen verzuring (lactaatacidose) op. In beide groepen vond na de operatie geen sterfte plaats. Riksen: “We zagen dat metformine inderdaad beschermende eiwitten activeert in het hart, maar dit leidt niet tot een vermindering van de (lichte) hartschade, zoals gemeten met het troponinegehalte.”
Op basis van dit onderzoek is de conclusie dat metformine in patiënten het hart niet beschermt tegen beschadiging tijdens een hartoperatie. Ondanks de veelbelovende bevindingen in proefdierstudies. Riksen: “We zien helaas wel vaker dat veelbelovende preklinische bevindingen niet overeind blijven in onderzoek bij patiënten. Dieren zijn natuurlijk geen mensen, maar mogelijk speelt ook mee dat dierproeven meestal worden gedaan in jonge gezonde dieren, terwijl de patiënten waar het om gaat ouder zijn en andere ziektes hebben die ook een effect kunnen hebben op het onderzoek.”
Het toedienen van metformine lijkt dus geen effectieve strategie om het hart nog beter te beschermen tegen (tijdelijk) zuurstofgebrek. Wereldwijd loopt er op dit moment een aantal andere klinische studies waarin alternatieve behandelingen voor dit doel worden onderzocht.
