Jaarverslagenanalyse 2014: instellingen gehandicaptenzorg tonen veerkracht met oog op transitiejaar 2015
Array
Minder vaste medewerkers, meer inhuur flexibele krachten
De gehandicaptensector staat er financieel beter voor. In 2014 boekte de sector een gezamenlijk positief resultaat van € 171 miljoen, een forse stijging ten opzichte van 2013 toen het resultaat met € 111 miljoen ook al positief was. Organisaties in de gehandicaptenzorg doen het daarmee gemiddeld een stuk beter dan organisaties in andere sectoren van de zorg. Naast de overwegend positieve resultaten valt de groei op van de uitgaven aan flexibel personeel (+ 6,8 procent). Dit is vooral het gevolg van de inzet van extra deskundigheid om een soepele transitie mogelijk te maken met het oog op de invoering van de WMO eerder dit jaar.
Net als in 2013 (-2,3 procent) is het aantal medewerkers in de sector in 2014 opnieuw flink gedaald: vorig jaar met bijna 4 procent. Dit blijkt uit een analyse van jaarverslagen over 2014, de jaarlijkse thermometer van de zorg door Intrakoop, de inkoopcoöperatie van de zorg, en Verstegen accountants en adviseurs. De cijfers zijn gebaseerd op de jaarcijfers van 152 organisaties, die samen ruim 90 procent vormen van de organisaties actief in de Nederlandse gehandicaptenzorg.
De gehandicaptenzorg doet het tegen de verwachting in financieel goed. In 2014 stegen het resultaat, het eigen vermogen en de liquiditeitsratio. Door reorganisaties en het terugdringen van kosten is in financiële zin in 2014 beter gepresteerd dan in 2013. De gehandicaptensector hield rekening met mindere resultaten, met name vanwege de overheveling van de persoonlijke verzorging en dagbesteding naar de WMO. Kenmerkend is dat slechts twaalf organisaties over 2014 een verlies rapporteerden, terwijl over 2013 nog 24 organisaties ‘rode cijfers’ presenteerden. Van de 24 organisaties die in 2013 een verlies rapporteerden, hebben er vier ook een verlies gerapporteerd over 2014. Dit is een indicatie dat verliezen in de GHZ-sector veelal een incidenteel karakter hebben en bijvoorbeeld het gevolg zijn van reorganisatiekosten.
De bedrijfsopbrengsten (voornamelijk bestaand uit het wettelijk budget) zijn ten opzichte van 2013 met € 140 miljoen gestegen tot € 7,7 miljard. Deze stijging wordt grotendeels veroorzaakt door een toename van het zorgvolume en indexering van tarieven. Voor de sector als geheel is sprake van een verbetering van de liquiditeit. Toch geldt ook voor de gehandicaptenzorg dat de liquiditeit een punt van aandacht blijft, met name vanwege de terughoudendheid van banken om financieringen te verstrekken voor vastgoedprojecten.
Niet bezuinigd op patiëntenzorg
De bedrijfskosten stegen vorig jaar met € 81 miljoen vooral door hogere personeelskosten (+ € 60 miljoen) als gevolg van een stijging van de sociale lasten met bijna tien procent. Personeelskosten vormen bijna driekwart van de totale kosten van de sector. Wat de inkoopuitgaven betreft valt op dat organisaties in de gehandicaptenzorgorganisaties strak sturen op voedingsmiddelen en hotelmatige kosten, die in 2014 met 4 procent daalden. Er wordt echter niet bezuinigd op zogeheten patiënt- en bewonersgebonden kosten, die stegen in 2014 met 3,3 procent. Het gaat onder meer om de uitgaven voor therapieën, geneesmiddelen en hulpmiddelen. Opmerkelijk is de stijging van algemene kosten met bijna 6 procent. Dit zijn met name uitgaven aan administratie en registratie, communicatie en algemeen beheer, zoals accountants- en advieskosten.
Er is vorig jaar duidelijk minder geïnvesteerd in bedrijven en terreinen ( -12,6 procent). Door de extramuralisering en verschuiving naar mantelzorg stellen organisaties investeringen in vastgoed uit. Investeringen in materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetalingen, zoals bijvoorbeeld nieuwbouw, daalden zelfs met 29 procent. Het investeringsniveau daalde in 2014 dan ook van € 599 miljoen in 2013 naar € 445 miljoen in 2014. Bovendien zijn de investeringen voor een groot deel gefinancierd met eigen middelen.
Meer zorg thuis
Het totaal aantal cliënten in de gehandicaptenzorg (184.000) is net als het aantal intramurale cliënten in 2014 nauwelijks veranderd. De trend waarin cliënten steeds vaker thuis zorg ontvangen is in de cijfers duidelijk zichtbaar. Het aantal cliënten met een verblijf op basis van een volledig pakket thuis (VPT) stijgt in 2014 zelfs met +40,5 procent, maar het gaat nog om kleine aantallen. De intramurale capaciteit, uitgedrukt in het aantal beschikbare plaatsen, is in de gehandicaptenzorg in 2014 nagenoeg onveranderd ten opzichte van het voorgaande jaar: circa 70.000 plaatsen.
Het aantal arbeidsplaatsen in de sector daalt voor het tweede jaar op rij. Dat de salariskosten nagenoeg toch gelijk blijven, duidt mogelijk op een vergrijzing van het personeelsbestand. Dit werd al eerder gesignaleerd door de koepelorganisatie Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). Tegenover minder vaste krachten staat een sterke groei van de uitgaven voor personeel dat niet in loondienst is met bijna 7 procent. Organisaties zetten steeds vaker flexibele krachten in ten opzichte van vast personeel.
