Koortsstudie: het Instituut voor Tropische Geneeskunde gaat mee op reis
ArrayHet Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen gaat op zoek naar de oorzaken van koorts tijdens tropenreizen. Meestal blijven die oorzaken onbekend, omdat er teveel tijd is verstreken tussen de koorts en het bezoek aan een arts. Een duidelijke diagnose is dan zeer moeilijk. Dr. Ralph Huits en zijn collega’s volgen de komende twee jaar enkele duizenden vrijwillige deelnemers vóór, tijdens en na hun reis naar Afrika, Azië, of Latijns-Amerika. De ITG-studie is wereldwijd de eerste in haar soort.
Koorts op reis is een signaal dat je niet mag negeren. In de #tropen kan het gaan om malaria, buiktyfus of dengue. Ook minder bekende verwekkers kunnen koorts veroorzaken, denk bijvoorbeeld aan het zikavirus of Rickettsia, een bacteriesoort.
“Tropische koorts is niet te vergelijken met het ons welbekende seizoensgriepje. Als er tropische parasieten, virussen of bacteriën in het spel zijn, kan koorts op reis tot ernstige complicaties of zelfs ziekenhuisopname leiden,” zegt dr. Ralph Huits, coördinator van de #koortsstudie.
Hoe meer tijd verstrijkt na de besmetting, hoe moeilijker het is om bij terugkerende reizigers de oorzaak van een infectie op te sporen. Eerder onderzoek door ITG-professor Emmanuel Bottieau toonde aan dat de malariaparasiet de grootste boosdoener is (in circa 28% van de gevallen de oorzaak van koorts), gevolgd door virussen die ook door muggen worden overgebracht zoals dengue (circa 15%). Bottieau toonde aan dat de oorzaak van koorts bij terugkerende reizigers in een kwart van de gevallen niet gevonden wordt. Als de reiziger die koorts al tijdens zijn reis had doorgemaakt was het bijna onmogelijk om nog een diagnose te stellen.
De koortsstudie: unieke opvolging van deelnemende reizigers
Om beter zicht te krijgen op de veroorzakers van tropische koorts tijdens een reis krijgen de studiedeelnemers voor vertrek in het ITG een korte introductie en vullen zij een vragenlijst in. Er wordt ook een bloedafname gedaan, om onderzoek achteraf te vereenvoudigen. Deelnemers krijgen ook een thermometer mee op reis. Het belangrijkste is echter dat zij leren om bij koorts zelf een vingerprik uit te voeren en enkele druppels bloed op een filterpapiertje te verzamelen.
“Het filterpapiertje met een druppel bloed is een momentopname van de acute fase van de infectie. Met nieuwe technologieën kan het filterpapiertje ook weken of maanden na terugkeer nog onderzocht worden op aanwezigheid van het erfelijk materiaal van ziekteverwekkers. Dankzij de momentopname tijdens de reis kunnen wij dan met zekerheid een diagnose stellen van bijvoorbeeld dengue of zika,” legt dr. Huits uit.
Zonder een momentopname tijdens de acute fase is dat bijzonder moeilijk. In het laboratorium is men dan aangewezen op zogenaamde indirecte methoden. Daarbij wordt niet de ziekteverwekker zelf opgespoord, maar de antilichamen die de patiënt aanmaakt na de infectie. De interpretatie van de aanwezigheid van deze antilichamen is vaak niet eenduidig. Antilichamen worden bijvoorbeeld ook gevonden na vaccinatie of eerdere infecties.
Een bijzondere service voor reizigers die deelnemen aan de studie is de mogelijkheid om, in geval van ziekte onderweg, de artsen van het ITG telefonisch of per e-mail om advies te vragen. Dit kan 24 uur per dag, 7 dagen per week.
Het ITG hoopt tussen nu en augustus 2018 ongeveer 4000 deelnemers in te kunnen schrijven. Het Instituut werkt daarbij samen met de Universiteit Antwerpen, de Artesis Plantijn en de Karel de Grote Hogeschool, maar ook met reisorganisaties, zoals Joker Reizen en Koning Aap. Het ITG zal de studiebevindingen gebruiken om zijn reisadvies verder te verfijnen.
De ITG-reiskliniek: advies voor vertrek, consultatie bij terugkeer
In 2015 wonnen 17.085 reizigers voor hun vertrek advies in op het ITG, 6.687 reizigers kwamen na terugkeer op consultatie. Iets meer dan een derde van de terugkerende reizigers komt voor een check-up en heeft geen klachten. Ongeveer één op de vier mensen die op raadpleging komen, zegt koorts te hebben of te hebben gehad tijdens de reis.
Deelnemer Hilde Vanheybeeck gaat naar Java en Bali
Deze zomer gaat Hilde Vanheybeeck met een georganiseerde groepsreis naar de Indonesische eilanden Java en Bali. Samen met vijf andere reizigers en een plaatselijke gids reist Hilde eerst van de westkust van Java richting het oosten. De bus en treinrit brengt hen langs botanische tuinen, vulkaankraters, gebergtes, rivieren en schilpaddenstranden. Daarnaast bezoekt de groep ook koffie- en theeplantages, markten en tempels.
Na een paar weken steken Hilde en haar reisgezellen met de boot over naar Bali. Naast snorkelen en genieten van zee en strand staan op dit eiland ook bezoekjes aan rijstvelden en een apenpark op het programma. Al met al een behoorlijk avontuurlijke tropenreis dus!
“Ik heb enkele jaren in Saudi-Arabië gewoond en heb enkele duikreizen gedaan in Egypte en de Maldiven, maar eigenlijk is dit mijn eerste echte tropenreis,” aldus Hilde Vanheybeeck.
“Dankzij mijn paramedische opleiding weet ik wel het een en ander over de gezondheidsrisico’s in de tropen. Als klinisch laborante weet ik hoe belangrijk het is om voldoende onderzoeksmateriaal binnen te krijgen, daarom heb ik besloten om mee te doen aan de koortsstudie. Het is toch fantastisch om een klein steentje te kunnen bijdragen aan baanbrekend onderzoek, gewoon door op vakantie te gaan!”
Bron: ITG
