Veel meer gezinnen in knoop door willekeur in Wmo-beleid Veenendaal
ArrayDe nieuwe Wmo is inmiddels anderhalf jaar een feit. Op de redactie van MedicalFacts horen we helaas steeds vaker verhalen zoals dat van Machteld. Haar verhaal staat in Veenendaal niet op zich. In een kleine rondgang stuitten we ook op het verhaal van Agnes en Frans.
Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de Wmo en zij zijn daarmee voor een belangrijk deel verantwoordelijk voor de ondersteuning aan mensen, met als doel hen zo lang mogelijk thuis te laten wonen en te participeren in de samenleving.
Als we de verhalen van Machteld, Agnes en Frans lezen en die van anderen horen lijkt het erop dat de gemeente Veenendaal te vaak op uitsluitend financiële gronden besluit of iemand al dan niet zorg mag ontvangen, en of deze noodzakelijk is of niet.
De nieuwe Wmo is niet ingevoerd om geld te besparen en extra potjes voor gemeenten te creëren, zo stelt Janine Budding van MedicalFacts.nl. De nieuwe Wmo is ingevoerd om ervoor te zorgen dat meer mensen dan in de oude situatie met ondersteuning en zorg thuis kunnen blijven wonen. Gemeenten zouden beter in staat zijn verantwoordelijk voor ondersteuning van burgers op zich te nemen, zodat inwoners met een beperking kunnen participeren in de gemeente. Mensen hebben in deze meer rechten, dan ze weten.
Wmo ondersteuning is voor verschillende doelen beschikbaar, zoals begeleiding en participatie. En zowel het verhaal van Machteld en van Agnes en Frans zijn typische verhalen waarin een PGB de beste en waarschijnlijk ook de goedkoopste optie is. Het persoonsgebonden budget is onder stringente voorwaarden beschikbaar. Daarnaast is €50 miljoen uitgetrokken om sociale wijkteams in te richten, zodat de cliëntondersteuning zou blijven bestaan, zodat een cliënten zoals deze mantelzorgers zich kunnen laten bijstaan bij de aanvraag. Ook AWBZ – middelen zijn overgeheveld naar gemeenten (MEE). Van die wijkteams in Veenendaal horen we in deze verhalen weinig.
Wijkteams
Gemeenten hebben met de nieuwe Wmo zelf weliswaar de vrijheid om te bepalen wie de voorzieningen uit de Wmo echt nodig heeft. En Iedere gemeente organiseert de ondersteuning op zijn eigen manier. In veel gemeenten zijn er sociale wijkteams waar mensen terecht kunnen met hun hulpvraag. Wat het wijkteam precies doet, verschilt per gemeente. In het verhaal van Machteld lijkt er niemand haar in haar hulpvraag te helpen, laat staan de kennis op inhoud te hebben om de hulpvraag te beoordelen.
Veense uitvoering niet conform de Wmo 2015
De Wmo 2015 zou rechtszekerheid voor cliënten moeten bieden en beschermen hen tegen willekeur van gemeenten. Van die rechtszekerheid is bij Agnes en Frans geen sprake. In de casus van Machteld zijn er twee beoordelaars die kennelijk willekeuring zorg toekennen en afwijzen.
Maatwerkvoorziening
Een moeder of een zus zich meldt met een hulpvraag. De gemeente moet daarop onderzoek doen naar de persoonlijke situatie van de client; moeder en zoon, zus en broer, in dit geval. De gemeente gaat met de cliënt en de eventuele mantelzorger in gesprek. Er is geen gratis cliëntondersteuner. Mogelijk is de medewerker van het CJG deze ondersteuner maar deze lijkt ook te beslissen in deze casus.
Niet serieus genomen
De cliënt voelt zich duidelijk niet geholpen en niet serieus genomen in deze casus. Onduidelijk voor de cliënt is hoe dit onderzoek is gegaan en hoe de gemeente tot het besluit is gekomen. En of de cliënt al dan niet kan meedoen in de samenleving of niet zelfredzaam is. De gemeente moet een maatwerkvoorziening aanbieden voor Machteld, Agnes en Frans bieden. Algemene voorzieningen zijn er voor alle burgers. Een maatwerkvoorziening is een individuele voorziening. Als de cliënt de maatwerkvoorziening niet passend vindt, kan hij bezwaar aantekenen bij de gemeente. En daarna eventueel naar de rechter gaan.
Hulp door naasten niet verplicht
Daarnaast stelt de Wmo 2015 hulp door ouders, kinderen, vrienden of buren niet verplicht. Ze zijn dus nooit verplicht om te helpen. Gemeenten mogen wel onderzoeken of het sociale netwerk de cliënt kan helpen. De gemeente kan ook rekening houden met deze hulp als ze een aanbod doet aan de cliënt. In het gesprek met de cliënt moet de gemeente ook vragen of de mantelzorger hulp nodig heeft bij het uitvoeren van zijn taken.
Hulp bieden, zelfs als kas leeg is
In de wet staat dat de gemeente maatschappelijke ondersteuning moet bieden als iemand niet zelf of met hulp van zijn netwerk kan meedoen in de samenleving of zelfredzaam kan zijn. Gemeenten moeten altijd aan deze wettelijke plicht voldoen. Zelfs als het geld bij de gemeente op is.
Passende ondersteuning
Gemeenten moeten passende ondersteuning bieden aan mensen als ze niet zelf of met hulp van hun netwerk kunnen meedoen of zelfredzaam kunnen zijn. Voor sommige mensen is een activiteit in het buurthuis passend. Voor andere mensen is gespecialiseerde dagbesteding nodig. In dit geval wordt de vrijwilliger niet als passende zorg voor het kind met meervoudige psychiatrische problematiek. In dat geval moeten gemeenten echt een gespecialiseerde psycholoog aanbieden. Uit het onderzoek dat de gemeente deed, blijkt niet welke ondersteuning zij passend achten voor deze client en waarom.
Onderzoek gemeente verplicht
Gemeenten hoeven het onderzoek naar de persoonlijke situatie van cliënten niet zelf uit te voeren. Ze kunnen dit uitbesteden aan een andere organisatie, in dit geval lijkt dat het CJG maar onduidelijk is of er voldoende kennis is over deze specifieke problematiek om goed onderzoek te doen.
Geen willekeur
In de casus van Machteld lijkt ook de bui van de Wmo-consulent invloed te hebben gehad op de eerste toekenning en vervolgens weer de afwijzing. Willekeur mag geen invloed hebben op deze wettelijke taak, in de wet staan regels voor een juiste behandeling van cliënten. Bijvoorbeeld hoe gemeenten het onderzoek moeten uitvoeren. En dat cliënten zich kunnen laten helpen door een cliëntondersteuner. En dat een cliënt bezwaar en beroep kan aantekenen als hij het aanbod van de gemeente niet passend vindt.
PGB
Na onderzoek kunnen gemeente een cliënt een maatwerkvoorziening aanbieden. Een maatwerkvoorziening is een individuele voorziening. Mensen die een maatwerkvoorziening krijgen, kunnen kiezen voor een persoonsgebonden budget (pgb). Maar alleen als ze voldoen aan twee voorwaarden. De eerste is dat de cliënt het pgb goed moet kunnen beheren. De tweede is dat de cliënt met het pgb veilige en goede ondersteuning moet inkopen, dat lijkt in deze casus het geval. Maar het CJG wil niet eens in gesprek met de mogelijkheden van een PGB die in deze casus eigenlijk de meeste logische keus lijkt te zijn.
Geen medisch dossier
Gemeenten krijgen overigens ook geen medische dossiers te zien. De gemeente mag alleen weten dat iemand een indicatie voor de nieuwe Wet langdurige zorg heeft. De gemeente krijgt niet te zien wat er in het dossier staat. De gemeente mag alleen gegevens bekijken als de cliënt daar toestemming voor geeft. En alleen als het voor de aanvraag voor hulp belangrijk is. Bovendien hebben alle artsen, ook de huisarts, een medisch beroepsgeheim.
Janine Budding, Medicalfacts
