Europese beurs voor onderzoek naar vroege opsporing reuma
ArrayLUMC-onderzoeker prof. Annette van der Helm heeft een Europese ERC Starting Grant van 1,5 miljoen euro ontvangen. Ze gaat hiermee onderzoek doen naar manieren om toekomstige reumapatiënten vroeg te identificeren.
“Dit project bouwt voort op recent werk dat we deden met verschillende LUMC-onderzoekers”, vertelt Van der Helm, hoogleraar Vroege Artritis. “Samen met radiologen ontdekten we dat gewrichtsontstekingen die uitwendig niet waarneembaar zijn maar wel zichtbaar op MRI-scans (subklinische ontstekingen) een voorbode kunnen zijn van de ziekte reumatoïde artritis. Collega’s in het laboratorium ontdekten dat mensen met reuma bepaalde antistoffen in het bloed hebben.”
Combinatie
Van der Helm gaat proberen zulke ontdekkingen te vertalen naar de praktijk van de reumatoloog. Die wil weten welke mensen met gewrichtsklachten reuma zullen krijgen, maar de afzonderlijke gegevens hebben een beperkte voorspellende waarde. Zo krijgt maar de helft van de mensen met antistoffen in het bloed ooit daadwerkelijk reuma. En van de mensen met subklinische ontstekingen op de MRI krijgt slechts een op de drie reuma. Van der Helm: “Ik wil weten of we de gegevens zo kunnen combineren dat we goed kunnen voorspellen of iemand met gewrichtspijn reuma zal ontwikkelen.”
Ziekteproces
Dat betekent dat ze appels en peren bij elkaar moet optellen. “Dat kan alleen als we beter begrijpen hoe de ziekte ontstaat en als we de tijdsrelaties in de vroegste ziektefasen beter begrijpen. Bijvoorbeeld: verschijnen er eerst antistoffen en ontstaan daarna subklinische ontstekingen in het gewricht? Of is het andersom, breidt de antistofreactie zich uit nadat er subklinische ontstekingen zijn?”
Chronisch
Al vele jaren weten reumatologen dat een vroege behandeling het beste resultaat geeft. Als ze voelen dat de gewrichten van een patiënt zijn gezwollen, schrijven ze meteen methotrexaat voor. Dat dempt de ontsteking en dat voorkomt dat de gewrichten onomkeerbaar beschadigd raken. Maar de ziekte is dan meestal al chronisch. Van der Helm: “Door nog eerder in te grijpen, namelijk als er alleen nog subklinische ontstekingen zijn, hopen we de ziekte te remmen voordat die chronisch wordt. We onderzoeken momenteel of dat inderdaad kan. Als het kan, moeten we wel weten welke mensen met gewrichtspijn we moeten behandelen en welke niet.”
Cohorten
Met de beurs van de European Research Council kan ze vier onderzoekers aanstellen die de expertise op de afdeling Reumatologie aanvullen, onder meer met statistische kennis. “Het kan onmogelijk blijken om in een heel vroeg stadium te voorspellen of iemand reuma krijgt. Maar lukt het wel, dan brengen we het vak een stap verder. Wij zijn de enigen die dit onderzoek nu kunnen doen, want wij hebben al cohorten gebouwd van mensen die zich meldden met gewrichtspijn. We hebben hen onderzocht en we volgen hen, zodat we een deel van de noodzakelijke data al hebben.”
Bron: LUMC
