EFRO-injectie stimuleert Nijmeegs onderzoek naar malaria en dengue
ArrayPrivaat-publieke samenwerking tropische infectieziekten
Het Tropinhi-consortium heeft anderhalf miljoen euro ontvangen van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Daarmee wil het consortium nieuwe medicijnen ontwikkelen tegen tropische infectieziekten zoals malaria, dengue en zika. Tropinhi is een samenwerking van Radboudumc, Radboud Universiteit en de spinoffs Protinhi Therapeutics en TropIQ Health Sciences, die zijn gevestigd op de NovioTechCampus.
Malaria en dengue (knokkelkoorts) worden overgedragen door muggen. Beide ziekten vormen een grote bedreiging voor de gezondheid. In 2015 werden wereldwijd maar liefst 214 miljoen gevallen van malaria geteld, met ruim 430.000 doden, vooral in Afrika ten zuiden van de Sahara. Dengue treft jaarlijks bijna vierhonderd miljoen mensen. Bij dengue neemt zowel het verspreidingsgebied als het aantal ziektegevallen nog elk jaar toe.
Muggenmedicijn
Koen Dechering, directeur van TropIQ, die samen met chemicus Martin Feiters van de Radboud Universiteit het onderzoeksproject coördineert: “Er zijn wel malariamedicijnen beschikbaar, maar de parasieten zijn daar al vaak ongevoelig voor. Bovendien richten deze medicijnen zich alleen maar op parasieten in de mens, niet in de mug. Voor een effectieve aanpak van malaria hebben we ook nieuwe medicijnen nodig die de verspreiding van parasieten via de mug voorkomen. Daar hebben we al goede kandidaten voor. In dit consortium kunnen we de ontwikkeling daarvan verder versnellen.”
Meest kwetsbare patiënten
Protinhi ontwikkelt een medicijn tegen dengue en verwante virale aandoeningen zoals zika. Bernd van Buuren, directeur van Protinhi: “Voor dengue en zika zijn geen medicijnen beschikbaar. Voor dengue bestaat een beperkt werkend vaccin dat echter niet te gebruiken is voor de meest kwetsbare patiënten, namelijk kinderen onder de negen jaar. Een therapeutisch medicijn is dus dringend nodig om deze ziekten te bestrijden.”
Geblokkeerde eiwitschaar
Het dengue-virus vermeerdert zich door zijn erfelijk materiaal te laten aflezen in geïnfecteerde cellen van de patiënt. Zo ontstaan grote viruseiwitten die door zogenoemde proteases in kleine stukjes worden geknipt. Deze kleine eiwitten jagen op hun beurt de productie van nieuwe virusdeeltjes aan, die weer andere cellen infecteren. Chemicus Martin Feiters, medeoprichter van Protinhi: “Bij dat knippen en splitsen van die grote eiwitten zijn zowel proteases van het virus als de patiënt betrokken. Wij werken aan een middel dat specifiek het dengue-protease remt. Zo blokkeren we de werking van het virus met geen of minimale bijwerkingen voor de mens. Met Ronald van Rij van de afdeling Medische Microbiologie van het Radboudumc kijken we hoe we deze nieuwe dengue-virusremmers het beste kunnen laten werken. We hebben goede aanwijzingen dat we met deze technologie ook nieuwe medicijnen tegen malaria en zika kunnen ontwikkelen.”
Virusoverdracht
De onderzoeksgroep van Ronald van Rij in het Radboudumc is gespecialiseerd in virussen die door muggen worden overgedragen, zoals het west-nijlvirus, dengue en chikungunya. Van Rij: “Ons onderzoek richt zich op gastheerfactoren in zowel mug als mens die efficiënte virusoverdracht beïnvloeden. Hiermee krijgen we een beter begrip van virusoverdracht door muggen. Daarnaast is deze kennis belangrijk voor de ontwikkeling van effectieve medicijnen.”
Publiek-private bundeling
Door de nauwe publiek-private samenwerking maakt Tropinhi (een samentrekking van TropIQ en Protinhi) optimaal gebruik van de enorme kennis die in Nijmegen aanwezig is op het gebied van (de bestrijding van) infectieziekten. De afdeling Synthetische Organische Chemie van de Radboud Universiteit is bijvoorbeeld expert in het ontwerpen en maken van organische moleculen die beide bedrijven verder kunnen testen, ontwikkelen en eventueel naar de markt kunnen brengen. Het Radboudumc levert fundamentele kennis over de interactie van de potentiële medicijnen met virussen en parasieten in het menselijk lichaam en kan de werking ook testen bij dier en mens.
Werkgelegenheid
De EFRO-subsidie stimuleert op deze manier een verdere krachtenbundeling op het gebied van tropische infectieziekten. Naar verwachting levert de impuls ook nieuwe werkgelegenheid op voor de regio Oost-Nederland. Op korte termijn door extra onderzoeksactiviteit voor hoogopgeleide kenniswerkers. Bij goede onderzoeksresultaten ook op de langere termijn door verdere productontwikkeling.
Bron: Radboudumc
