Jaarlijks ruim 300.000 ouderen onnodig in ziekenhuisbedden
ArrayInzet op preventie en interventie om onnodige ziekenhuisopnames te voorkomen
ActiZ heeft onderzoek gedaan naar het aantal ouderen (65-plussers) dat de spoedeisende-hulpafdeling (SEH) van ziekenhuizen bezoekt. Jaarlijks blijken, sinds het sluiten van de verzorgingshuizen, 800.000 ouderen de SEH’S te bezoeken. Hiervan worden 543.000 ouderen opgenomen in het ziekenhuis. In slechts 40% van deze SEH-opnames blijkt het om noodzakelijk medisch specialistische zorg te gaan. Jaarlijks belanden er dus 322.000 ouderen zonder medisch specialistische noodzaak in een ziekenhuisbed, wat omgerekend op jaarbasis neerkomt op een onnodige bezetting van 4.100 dure ziekenhuisbedden. Het gaat hier om ouderen met bijvoorbeeld welzijnsklachten, zoals eenzaamheid en neerslachtigheid, waarvan de huisarts vindt dat alleen thuis blijven even niet meer verantwoord is. Door te investeren in preventie en interventie om ouderen langer thuis te laten wonen en in het eerstelijnsverblijf (ELV) kunnen deze onnodige ziekenhuisopnames voor deze groep kwetsbare ouderen worden vermeden.
Als we dit samen voor elkaar krijgen dan besparen we niet alleen leed en onnodige belasting van ouderen, maar ook veel geld want een ziekenhuisbed kost gemiddeld € 800 per dag en dat is op jaarbasis gerekend over 4.100 bedden een besparing van € 1,4 miljard in de tweedelijn. De noodzakelijk geschatte investering in de eerstelijn (wijkverpleging, eerstelijnsverblijf, specialisten ouderengeneeskunde) is circa € 700 miljoen.
Om dit te bereiken pleit ActiZ voor een integrale aanpak omdat geen enkele partij in de keten dit alleen kan oplossen. De samenwerking tussen huisartsen, wijkverpleging, ziekenhuizen en specialisten ouderengeneeskunde is cruciaal om te komen tot oplossingen voor de overbelast geraakte spoedzorgketen. Ook de verzekeraars en de gemeenten zullen partij moeten worden van deze aanpak.
Juiste zorg
Kern van de aanpak is juiste zorg op het juiste moment: inzetten op preventie, vroegdiagnostiek, extra wijkverpleging en extra bedcapaciteit in de wijken (ELV). Hierdoor kan worden voorkomen dat veel ouderen onnodig naar het ziekenhuis gaan. Deze transformatie zou met de huidige aantallen een bezuiniging van ongeveer 300 – 700 miljoen per jaar opleveren en betekent het gelijktijdig opschalen in de eerstelijn en afschalen in de tweedelijn. Hierdoor wordt de totale spoedzorgketen doelmatiger georganiseerd. De zorg rondom de cliënt wordt effectiever en er ontstaat een betere beheersing van de uitgaven en in het ziekenhuis worden forse uitgaven (€ 1,4 miljard) voorkomen.
Voor een duurzame inrichting van goede (spoed)zorg rondom ouderen thuis zijn op drie vlakken multidisciplinaire interventies nodig: preventieve maatregelen & vroegdiagnostiek, juiste zorg op het juiste moment en vitaliteit en menswaardige zorg.
Preventieve maatregelen & vroegdiagnostiek
Wijkgerichte preventieve programma’s, in samenspraak met wijkverpleging, huisarts en het sociale domein, voorkomen ziekenhuisbelasting en complicaties bij chronisch zieken en kwetsbare ouderen. Ouderen in risicogroepen ondergaan bijvoorbeeld een periodieke controle door huisartsen en de wijkverpleging samen. Een soort van halfjaarlijkse ‘tandartscontrole’ maar dan gericht op de verwachte medische behoefte en de maatschappelijke en huishoudelijke ondersteuning. Daarnaast is een deel van de ouderen chronisch ziek. Het inzetten van e-health toepassingen (zoals regelmatig contact via de IPad met de arts of de wijkverpleegkundige) voorkomt bij hen complicaties.
En door vroegtijdig bij te sturen in medicatiebeleid of de thuissituatie kan ook onnodig ziekenhuisbezoek worden voorkomen. Jeroen van den Oever, bestuurslid van ActiZ: “Alleen door te investeren in de eerstelijn valt het volledig verstopt raken van de ziekenhuizen nog te voorkomen”
Juiste zorg op het juiste moment
Door de huisarts te ontlasten door – afhankelijk van de zorgvraag – extra inzet van de specialist ouderengeneeskunde of wijkverpleegkundige kan een groot deel van de zorgvraag worden omgebogen naar andere geschiktere faciliteiten dan het ziekenhuis. Hiermee voorkomen we onnodige verplaatsingen van kwetsbare ouderen en ook onnodige belasting van de ambulancediensten. We zien namelijk de afgelopen jaren, sinds de sluiting van de verzorgingshuizen, een forse toename van SEH-bezoeken door ouderen (periode 2015-2016 > 10%). Achteraf beschouwd blijkt dat een deel van deze zorg geen tweedelijns ziekenhuiszorg betrof, maar eerder zorg met een observatie of een sociale indicatie. Een groot deel van deze zorg kan worden opgevangen door de inzet van wijkverpleging, respijtzorg ELV-bedden of geriatrische revalidatie (GRZ). Ageeth Ouwehand, ActiZ woordvoerder revalidatie en herstel: “Voorkomen is beter dan genezen, dat geldt ook hier weer. Anders en beter organiseren van de zorg voor kwetsbare ouderen thuis verhoogt de kwaliteit van leven en geeft rust in de keten.”
Vroegtijdig inzetten op herstel
Uiteraard zijn niet alle ziekenhuisopnames te voorkomen. Langer thuis wonen en de vergrijzing brengt ook een toename van lichamelijke klachten bij ouderen met zich mee. Door tijdens de ziekenhuisopname vroegtijdig expertise vanuit de langdurige zorg en de geriatrische revalidatie te betrekken en al vroegtijdig ook met herstel bezig te zijn, kan de verpleegduur in het ziekenhuis worden verkort en kan een soepele overgang naar de thuissituatie of mogelijke vervolgzorg worden vormgegeven. Dit vraagt een nauwe samenwerking tussen de specialist ouderengeneeskunde, de geriatrische revalidatie en het ziekenhuis.
De acute zorg voor kwetsbare ouderen kan sneller, beter en efficiënter en wordt daarmee waardevoller en goedkoper. ActiZ vraagt minister de Jonge en minister Bruins om in de hoofdlijnenakkoorden en in de uitwerking van het Ouderenpact afspraken te maken die daadwerkelijk bewerkstelligen dat kwetsbare mensen langer thuis kunnen blijven wonen. ActiZ is bereid om haar inzichten te delen en hierover met betrokkenen in gesprek te gaan.
Achtergrondinformatie
Na het wegvallen van verzorgingshuizen in de buurt wonen ouderen steeds langer zelfstandig thuis. Dit heeft geresulteerd in een veranderende zorgbehoefte en een nog niet volledig passende match met het bestaande zorglandschap. Ouderen woonden vroeger vaker in verzorgingshuizen waarbij omringende zorg goed georganiseerd was. Nu wonen kwetsbare ouderen vaker alleen en moeten zij in geval van een zorgvraag een toenemend beroep doen op een mantelzorger en/of huisarts.
Als blijkt dat een oudere tijdelijk of vrij plotseling niet alleen meer thuis kan wonen, wordt vaak een beroep gedaan op de spoedeisende hulp in het ziekenhuis (SEH). Ziekenhuizen geven aan dat er sprake is van een overbelaste SEH en dat de klinische belasting van ouderen zorgt voor opnamestops en wachtlijsten. Ziekenhuizen blijven zelf in media melden dat “er te veel ouderen op de spoedeisende hulp liggen”. Deze situatie, overigens regionaal zeer divers, brengt onnodige hoge kosten met zich mee en is zeer vervelend voor de oudere patiënten zelf. De huidige organisatie van de spoedzorgketen leidt voor deze kwetsbare groep tot onvoldoende ‘juiste zorg op de juiste plaats’.
 | ActiZ_onderzoek-naar-duurzame- |
Bron: ActiZ
