AIVD verzekert waarborgen medische gegevens in de WIV

De AIVD heeft de KNMG verzekerd dat wanneer zij op medische gegevens stuiten, zij deze niet mogen inzien en in principe direct zullen verwijderen. Dit is in de wet vastgelegd. De AIVD mag ook geen databestanden met medische gegevens of patiëntendossiers van willekeurige personen hacken. Hiermee is de vrees van de KNMG dat de AIVD ‘in bulk’ verzamelde privacygevoelige gezondheidsgegevens zonder meer kan gebruiken en delen weggenomen. De AIVD heeft op verzoek van de KNMG voor artsen en publiek een nadere toelichting op haar website gepubliceerd.

Waaruit bestaat de uitleg van de AIVD? Wat is verzekerd?

1. Medische gegevens alleen als onvermijdelijk voor inschatten dreiging en na toestemming minister

Alleen in het uiterste geval dat een persoon reeds onderwerp is van een lopend onderzoek en de medische gegevens het sluitstuk vormen op de informatie die de AIVD nodig heeft om een dreiging goed te kunnen inschatten, kan de AIVD toestemming vragen om deze gegevens te bekijken. De AIVD moet die toestemming dan vragen aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en aan de onafhankelijke Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB). De AIVD zegt hierover: “Wij mogen alleen gericht medische gegevens van een persoon verzamelen als dat onvermijdelijk is om een dreiging goed te kunnen inschatten. Het vormt een aanvulling op andere gegevens die al verzameld zijn, maar die net het uiterst noodzakelijke stukje informatie missen.” De TIB bestaat uit drie leden, waarvan twee leden tenminste zes jaar rechter zijn geweest.

2. Uitwisselen van informatie met andere landen

Omdat bedreigingen voor de nationale veiligheid vaak internationaal zijn, is ook een internationale aanpak nodig. Ook onder de oude wet mochten gegevens al met andere landen worden gedeeld. De nieuwe wet benoemt in criteria (klik hier voor meer informatie) wanneer de AIVD mag samenwerken met collega-diensten en hoever deze samenwerking mag gaan. De AIVD mag met een beperkt aantal collega-diensten ook ‘ongeëvalueerde gegevens’ delen. Dat zijn gegevens waarvan nog niet is vastgesteld wat de inhoud er van is, zoals een harde schijf uit een computer. Juist omdat de AIVD dan niet in detail weet wat zij inhoudelijk aan deze collega-dienst verstrekt, zijn hier in de wet extra waarborgen ingebouwd. Zo mag alleen rechtmatig verkregen informatie worden gedeeld met toestemming van de minister en alleen met betrouwbare collega-diensten die voldoen aan de hierboven genoemde criteria. Vervolgens houdt een onafhankelijke toetsingscommissie, de CTIVD, hier toezicht op.

3.Toezicht door de CTIVD

Behalve dat de minister en de onafhankelijke Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) vooraf toestemming moeten geven voor het bekijken of versturen van onder andere medische gegevens, is er ook toezicht achteraf door de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) (klik hier voor meer informatie). Deze onafhankelijke commissie controleert sinds 2002 of de AIVD (en de MIVD) zich wel aan de wet houden. Hierbij kan de CTIVD ook controleren of de AIVD niet ten onrechte medische gegevens heeft verwerkt. Ook houdt de CTIVD toezicht op de verstrekking van ongeëvalueerde gegevens aan buitenlandse diensten en moet zij geïnformeerd zijn wanneer dit gebeurt. De CTIVD heeft altijd onbelemmerd toegang tot alle systemen van de AIVD en mag met alle medewerkers spreken. De CTIVD rapporteert aan de Tweede Kamer en de rapporten zijn (deels) openbaar. De KNMG zal de CTIVD benaderen om meer toelichting te krijgen op de wijze waarop zij toezicht houdt. Hier zal de KNMG opnieuw extra aandacht vragen voor de bescherming van medische gegevens bij onderzoeken van de AIVD.