Bacteriën kunnen onder stress zonder hun celwand

Onder invloed van osmotische stress maken draadvormige bacteriën cellen die geen celwand meer hebben. Een opvallende ontdekking, aangezien de celwand als bescherming dient voor bacteriën. Het zou kunnen verklaren hoe ziekteverwekkende bacteriën zich in ons lichaam kunnen schuilhouden voor ons immuunsysteem. Een team van Leidse onderzoekers onder leiding van Dennis Claessen publiceert hierover op 4 december in Nature Communications.

 

Schijnbare tegenstelling


Dennis Claessen onderzoekt met zijn groep actinomyceten: draadvormige bacteriën die in de grond voorkomen en antibiotica produceren. ‘In dit paper laten we een bijzondere paradox zien’, zegt hij. ‘Bacteriën staan erom bekend dat ze een stevige celwand hebben die bescherming biedt tegen verschillende vormen van stress en daarom essentieel is. Wij hebben ontdekt dat tal van actinomyceten onder invloed van osmotische stress – bijvoorbeeld hoge concentraties zout, zoals aanwezig in de zee – cellen maken die geen celwand meer hebben.’ Een bijzondere ontdekking, aangezien die celwand de bacterie juist zou moeten beschermen tegen stressvolle milieus.

Toevalstreffer


Opvallend genoeg was hun ontdekking een toevalstreffer, zegt promovenda en eerste auteur Karina Ramijan. ‘Tijdens een controle-experiment zag ik tot mijn verbazing door de microscoop dat de bacterie ronde cellen maakte zonder celwand.’ Celwandloze cellen zijn al langer bekend, maar zijn tot dusver alleen gemaakt in laboratoria onder sterk artificiële condities, zoals een overmaat aan antibiotica of enzymen die de celwand afbreken. Het lab van Claessen toont nu voor het eerst aan dat bacteriën ook celwandloze cellen kunnen produceren in natuurlijkere omstandigheden.

Nieuwe inzichten voor de biologie


‘Je kunt je voorstellen dat deze ontdekking een schok gaat veroorzaken in het veld’, zegt Claessen. ‘Ze geeft een heel nieuw beeld van de flexibiliteit van micro-organismen onder stress en hun vermogen om zich aan te passen aan hun omgeving.’ De ontdekking van zijn groep laat zien dat groei zonder celwand wellicht een belangrijke aanpassing voor bacteriën is om periodes van stress te kunnen weerstaan.

 

Betekenis voor maatschappij


De ontdekking is niet alleen belangrijk voor de wetenschap, maar vermoedelijk ook voor de maatschappij. Actinomyceten zijn onschuldige bacteriën voor de mens, maar de kans bestaat dat veel meer bacteriën dergelijke celwandloze cellen kunnen produceren. ‘Wij vermoeden dat ziekteverwekkende bacteriën dit ook in ons lichaam kunnen’, zegt Claessen. ‘Dat zou kunnen verklaren hoe ziekteverwekkers zich in ons lichaam verschuilen. De celwand is namelijk een belangrijk herkenningspunt voor ons immuunsysteem.’

Opnieuw ziek


‘Het verlies van de celwand kan verder bevorderd worden door het gebruik van antibiotica die aangrijpen op de aanmaak van de celwand’, zegt Claessen. ‘Na zo’n antibioticabehandeling kan de bacterie de celwandloze cellen weer terug veranderen naar cellen mét celwand, die je opnieuw ziek kunnen maken.’ Claessen stipt aan dat dit onderwerp een belangrijk speerpunt zal zijn in de komende jaren, voor zowel zijn eigen lab als de wetenschappelijke gemeenschap.

Link naar artikel in Nature.com. 

Bron: Universiteit Leiden

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.

Recente artikelen