Overbehandeling nog steeds aan de orde in de laatste fase van het leven
ArrayLess is vaak more: Artsen zouden bewuster moeten kijken naar de lijst medicatie en andere behandelingen die patiënten krijgen in hun laatste levensfase.
Dat is één van de bevindingen in het proefschrift van internist-oncoloog in opleiding en klinisch farmacoloog Eric Geijteman, die vandaag, 12 december op zijn unieke onderzoek promoveert.
Beslissingen rond levenseinde
Geijteman onderzocht de huidige praktijk van beslissingen rond het levenseinde. Deze studie toont aan dat patiënten met een beperkte levensverwachting, bijvoorbeeld omdat ze een ongeneeslijke vorm van kanker hebben, vaak worden blootgesteld aan potentieel overbodige en schadelijke medische interventies.
De promovendus maakte onder meer gebruik van gegevens uit het sterfgevallenonderzoek, retrospectieve dossieronderzoeken, vragenlijstonderzoeken en een interviewonderzoek. Hij concludeert dat artsen vaak doorgaan met de behandeling omdat duidelijke richtlijnen ontbreken, en omdat er te weinig onderzoek is gedaan naar met name het gevolg van stoppen met medicatie.
Onzekerheid
“Artsen zijn hier onzeker over. Toch zou het geen kwaad kunnen als ze aandachtig kijken naar de lijst van medicijnen die hun patiënten nog slikken in hun laatste levensfase. Als je weet dat iemand binnenkort gaat overlijden aan zijn ziekte, is het dan zinvol om hem of haar bloeddruk- of cholesterolverlagers te laten slikken? Ieder medicijn heeft bijwerkingen. Daarnaast is het voor patiënten vaak een grote last om meerdere keren per dag een grote hoeveelheid pillen te slikken.”
Geijteman pleit daarom voor meer onderzoek naar het effect van het staken van medicatie waarvan kan worden vermoed dat die overbodig is. Hij drukt vakgenoten op het hart zich meer bewust te zijn van het feit dat medische interventies niet altijd in het belang van de patiënt zijn. “Artsen mogen af van het credo ‘we hebben er alles aan gedaan om overlijden te voorkomen’. In plaats daarvan zou het streven mogen zijn: ‘we zijn niet te ver gegaan om het onvermijdelijke sterven te voorkomen’. Ga ook tijdig het gesprek aan met de patiënt. Betrek hem of haar en de naasten bij de besluitvorming rond het einde van het leven.”
Bewust van beperkingen zorg
Ook voor patiënten heeft hij een boodschap. “Wees u bewust van de beperkingen van de zorg. Artsen kunnen lang niet alles, en minder zorg aan het einde van het leven is in sommige gevallen betere zorg. Wat ook belangrijk is: denk tijdig na over de laatste fase van uw leven. Hoe wilt u die vormgeven? Bespreek dat met uw artsen en met dierbaren.”
Overbehandeling vermijden
Het ultieme doel van Geijtemans studie is bij te dragen aan een betere laatste levensfase, en terminaal zieke patiënten een beter overlijden te bezorgen. “Niet alleen voor de patiënt zelf, maar ook voor hun nabestaanden. Nabestaanden moeten niet blijven zitten met het gevoel dat de dokters te lang zijn doorgegaan met het aanbieden van behandelingen die feitelijk zinloos of kansloos waren.”
Het onderzoek van Geijteman is te lezen in het proefschrift ‘Beslissingen over medische behandelingen in de laatste fase van het leven, Niet-starten en stoppen van medicijnen en andere interventies’
Bron: Erasmus MC
