Leg nadruk op goede zorg, niet op zwijgen
ArrayKindermishandeling en beroepsgeheim: ‘Leg nadruk op goede zorg, niet op zwijgen’
Hoelang moet of mag een arts blijven zwijgen als hij een vermoeden heeft van kindermishandeling? Een huisarts, die vaak het hele gezin behandelt of een kinderarts, heeft een cruciale positie bij het signaleren van kindermishandeling. Mirjam Sombroek-van Doorm onderzocht hoe houdbaar het beroepsgeheim van de arts is. Promotie op 19 februari.
Kindermishandeling staat volop in de maatschappelijke en politieke belangstelling, zegt Sombroek-van Doorm. ‘Bij het voorkomen en bestrijden van kindermishandeling zijn artsen heel belangrijk. Zo weet de huisarts vaak van de huiselijke ruzies.’ Maar artsen hebben een beroepsgeheim. Dat waarborgt de privacy van patiënten. Juist daarom ligt het medisch beroepsgeheim stevig verankerd in de wet.
Spreken of zwijgen
Het blijkt niet alleen voor de arts, maar ook voor de Tweede Kamer en voor de wetgever een lastig onderwerp. ‘De toenemende wens van de politiek om het accent meer op ‘spreken’ te leggen, botst al gauw met de wettelijke plicht van de arts zijn mond te houden. Vandaar dat ik heb onderzocht hoe we die uiteenlopende belangen die zwijgen en spreken dienen, met elkaar zouden kunnen verzoenen en ook juridisch zouden kunnen vormgeven.’
Toetsing
In haar onderzoek onderscheidt Sombroek-van Doorm drie situaties. ‘De eerste is die waarin de arts zelf signalen heeft van kindermishandeling. Hij moet die signalen dan onderzoeken en waar nodig hiervan een melding doen aan Veilig Thuis. Daarvoor bestaat al een stappenplan.’ Het probleem zit hem dan ook in de twee andere scenario’s: als de arts aan een andere instantie dan Veilig Thuis een vermoeden wil melden, bijvoorbeeld aan de Raad voor de Kinderbescherming omdat er met een spoedeisende maatregel moet worden ingegrepen; en wanneer bijvoorbeeld de Raad voor de Kinderbescherming of Veilig Thuis bij de arts navraag doet naar aanleiding van een door hen ingesteld onderzoek. In die situaties is niet duidelijk waaraan de arts zijn afweging om al dan niet informatie te verstrekken, moet toetsen. En dus is het ook niet duidelijk of hij moet zwijgen of spreken.
Zorgplicht
Sombroek-van Doorm concludeert dat de zorgplicht als oplossing kan worden gezien voor de knelpunten rondom het medisch beroepsgeheim. ‘We moeten het beroepsgeheim zien als een onderdeel van de plicht tot goede zorgverlening. De arts moet in het geval van kindermishandeling een aantal stappen doorlopen, en als het vermoeden wordt ontkracht, blijft hij zwijgen.’ Daarnaast stelt de onderzoeker vast dat ‘spreken’ in het geval van kindermishandeling niet langer wordt gezien als een uitzondering om de gij-zult-als-arts-zwijgen-regel. Sombroek-van Doorm stelde een stappenplan op voor gevallen waarin een arts wordt gevraagd gegevens te verstrekken.
Duidelijkheid
Met haar onderzoek wil de onderzoeker zowel artsen als de rechtspraak van dienst zijn. ‘Er is een duidelijke behoefte aan meer duidelijkheid over hoe om te gaan met het medisch beroepsgeheim in situaties van kindermishandeling. Ik hoop dan ook dat die conclusies en aanbevelingen worden overgenomen in de beroepscode voor artsen, de KNMG-meldcode.’
Bron: Universiteit Leiden
