Ratten zijn socialer dan we dachten

Ratten zijn prima in staat om gevaar te mijden. Wat is hun geheim? Speelt empathie hier een rol in? Of is dat te vergezocht? Dat is wat een groep onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut heeft geprobeerd te onderzoeken. Hun artikel, dat vandaag in PLoS Biology is gepubliceerd, toont aan dat ratten aan andere ratten kunnen merken of er gevaar dreigt, omdat ze bijzonder gevoelig zijn voor de emoties van ratten in hun buurt. Deze bevinding zou nieuwe mogelijkheden voor de behandeling van empathie-stoornissen zoals psychopathie en fronto-temporale dementie kunnen bieden.

In tegenstelling tot het idee dat empathie eenrichtingsverkeer is, waarbij de ene persoon de pijn van een ander meevoelt, ontdekten de onderzoekers dat er sprake is van een interactief proces: ratten stemmen hun emoties af op die van andere ratten via wederzijdse beïnvloeding. De onderzoekers zetten twee ratten tegenover elkaar, en lieten er vervolgens eentje (de “demonstrator”) schrikken door middel van toediening van een korte elektrische schok via de poten. Vervolgens keken ze naar de reactie van beide ratten. “Het eerste wat je ziet is dat, wanneer de ‘demonstrator’ een sprongetje maakt, de toeschouwende rat ook bang wordt. De toeschouwer wordt aangestoken door de angst van de demonstrator,” zegt Rune Bruls, een van de twee promovendi die het onderzoek uitvoerden. De reactie van de toeschouwer beïnvloedt ook weer hoe de demonstrator zich voelt over de schok die hij kreeg. Als een toeschouwer niet heel erg schrok nam de angst van de demonstrator ook af. “Angst springt van de ene rat naar de andere”, legt Bruls uit. “Op die manier kunnen ratten zich voorbereiden op gevaar voordat ze het gevaar zien.”

Gelijkenis met mensen

Als mensen pijn bij anderen zien, activeert dat een gebied tussen de twee hersenhelften dat ook actief wordt wanneer we zelf pijn hebben. Dit gebied wordt beschouwd als een van de belangrijkste hersengebieden als het om empathie gaat. Om er achter te komen of het bij ratten om hetzelfde gebied gaat, injecteerden de onderzoekers een middel waarmee de activiteit in dit gebied tijdelijk afnam.“Wat we daarna zagen was opmerkelijk: zonder het gebied dat mensen gebruiken om zich in anderen te verplaatsen, waren ratten niet langer gevoelig voor het leed van een andere rat. Ons eigen inlevingsvermogen wat betreft de emoties van anderen lijkt dus mogelijk meer op dat van ratten dan velen van ons misschien dachten”, zegt professor Christian Keysers, groepsleider bij het Nederlands Herseninstituut.

Geen vriendjespolitiek

Wat ook opmerkelijk is, is dat het bij empathie niet uitmaakt of je de ander kent. Bij ratten die elkaar niet kenden, bleken de emoties van de andere rat net zo besmettelijk als bij ratten die 5 weken bij elkaar gezeten hadden. “Dit resultaat zet echt vraagtekens bij onze ideeën over de oorsprong van empathie”, zegt Valeria Gazzola, een van de hoofdauteurs van het artikel. Velen geloven dat mensen en dieren empathisch zijn aangezien ze gevoelig zijn voor de pijn van hun kinderen. Het is goed voor het voortplantingssucces. Die ouderlijke zorg wordt dan uitgebreid naar empathie voor beste vrienden. “Waar onze data op lijkt te wijzen, is dat een toeschouwer de emoties van anderen voelt omdat het de toeschouwer in staat stelt om zich voor te bereiden op gevaar. Het gaat niet om het helpen van een slachtoffer, het gaat erom dat je voorkomt dat je zelf slachtoffer wordt”, legt Gazzola uit.

Je moet het meegemaakt hebben

Hoewel het dus niet van belang lijkt voor empathie bij ratten of de demonstrator een bekende is, maken eerdere ervaringen wel degelijk verschil. Efe Soyman, postdoctoraal onderzoeker bij het Herseninstituut, vergeleek twee groepen toeschouwers met elkaar: een groep die zelf ook ooit elektrische stimulansen had ervaren, en een groep die dat nooit had meegemaakt. Hij ontdekte dat de ratten die het zelf hadden meegemaakt heftige empathische angst toonden, maar dat de onervaren ratten nauwelijks reageerden op wat er met de demonstrator gebeurde. Dit is van belang omdat het laat zien dat emotionele besmettelijkheid geen aangeboren mechanisme is, maar iets dat we moeten aanleren. “Ratten zijn net mensen: hoe meer wat wij zelf ervaren lijkt op wat mensen ervaren die we observeren, hoe beter we ons kunnen inleven in wat zij voelen. Je moet het meegemaakt hebben!” besluit Efe.

Bidirectional cingulate-dependent danger information transfer across rats

Bron: Nederlands Herseninstituut

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.