Lymfeklieren regisseren immuunsysteem bij kanker
ArrayNieuwe inzichten vergroten toepassing immuuntherapie bij kanker
Immuuntherapie kan worden toegepast om tumoren te vernietigen. Waarom immuuntherapie bij de ene patiënt wel en bij de andere niet werkt, wordt doorlopend onderzocht. Onderzoekers van Erasmus MC hebben ontdekt dat lymfeklieren een regierol spelen bij de activatie van het immuunsysteem. Dit nieuwe inzicht leidt tot een groter toepassingsgebied van immuuntherapie, maar zorgt er ook voor dat het onderzoek naar immuuntherapie een nieuwe weg moet inslaan. Dit en meer stellen de onderzoekers in hun publicatie in het vooraanstaande medische tijdschrift Cancer Cell.
Immuuntherapie
Een van de meest veelbelovende behandelingen bij kanker is immuuntherapie. Daarbij wordt het eigen immuunsysteem van de patiënt geactiveerd – zoals bijvoorbeeld bij een ontsteking het geval is – dat vervolgens de tumor aanvalt en opruimt. Als de therapie aanslaat, zorgt het voor verbetering van de overleving. De meest gegeven vorm van immuuntherapie is een behandeling met een zogenaamd PD-1-blokkerend middel. PD-1 is een eiwit dat ons immuunsysteem aan of uit zet. Door dit eiwit aan te maken zorgt de tumor ervoor dat het afweersysteem als het ware uit wordt gezet. De immuuntherapie zet dit knopje weer om. Helaas werkt het middel slechts bij een beperkte groep patiënten.
Medicijn kan tumor aanvallen
Prof.dr. Joachim Aerts, longarts in Erasmus MC en laatste auteur van de studie: “Tot nu toe werd gedacht dat dit medicijn alleen werkte in de tumor en dat door het bekijken van de tumor bepaald kan worden of een dergelijk medicijn werkzaam zal zijn. In ons onderzoek hebben we nu echter gevonden dat dit medicijn de tumor ook kan aanvallen als we het medicijn in de aangrenzende lymfeklier spuiten.”
Lymfevocht helpt onder andere bij het afvoeren van afvalstoffen van cellen. “Een lymfeklier is een soort filterstation waar bijvoorbeeld bacteriën in vast lopen. Omdat er in de lymfeklieren veel immuuncellen zijn, kunnen deze dergelijke bacteriën opruimen. Zo is het ook voor kankercellen. Die kunnen ook vastlopen in een lymfeklier waardoor uitzaaiingen ontstaan”, aldus Floris Dammeijer, promovendus en eerste auteur van het onderzoek.
Lymfeklier regisseur
In samenwerking met prof.dr. Thorbald van Hall van het LUMC tonen Dammeijer en Aerts aan dat tumoren in staat zijn om de activering van het immuunsysteem in een lymfeklier te voorkomen – ook als er geen uitzaaiingen in de lymfeklier zijn – door het PD-1-mechanisme te gebruiken. Dit gebeurt met name in de lymfeklieren die het dichtst bij de tumor gelegen zijn. Aerts: “Wanneer je in een dergelijke lymfeklier selectief deze remming blokkeert, door een PD-1 blokkerend middel te geven, ontstaat er een activatie van het immuunsysteem. Dammeijer: “In ons onderzoek hebben wij voor de eerste keer aangetoond dat de lymfeklier een regisseur is van de activatie van het immuunsysteem in kanker. Het blijkt bij meerdere kankersoorten voor te komen.”
Aerts: “Bijvoorbeeld bij patiënten met een melanoom kan de activatie van het immuunsysteem verhinderd worden door het PD-1 mechanisme, waarmee deze patiënten een slechtere overleving hebben dan patiënten die dat niet hebben. Het is waarschijnlijk voor deze patiënten beter om ook na de verwijdering van de tumor en de lymfeklier een nabehandeling met een PD-1 blokkerend middel te ondergaan. Dat gebeurt nu niet, en we moeten dit nog bevestigen met onderzoek, maar onze resultaten passen daarbij.”
Bevindingen van groot belang
De bevindingen zijn van groot belang voor het verder ontwikkelen van de immuuntherapie. Aerts: “We kunnen nu gerichter behandelingen combineren bij mensen die eigenlijk niet in aanmerking zouden komen voor immuuntherapie. Wij kunnen gericht de immuunactivatie in de lymfeklier aanjagen. Tevens geldt dat de discussie over biomarkers voor immuuntherapie opnieuw opgestart moet worden. Nu wordt alleen naar de tumor zelf gekeken terwijl wij dus aantonen dat dit ook in de lymfeklier zou moeten. Ook toont onze studie aan dat wij ons immuuntherapieonderzoek moeten richten op een heel ander orgaan. Dat gaat een enorme verschuiving betekenen in de verdere ontwikkeling van immuuntherapie.”
Het artikel The PD-1/PD-L1-Checkpoint Restrains T cell Immunity in Tumor-Draining Lymph Nodes is hier te vinden: https://doi.org/10.1016/j.ccell.2020.09.001
Lees ook het artikel op Amazing Erasmus MC: https://amazingerasmusmc.nl/actueel/lymfeklier-opent-nieuwe-deuren-voor-immuuntherapie/
Bron: Erasmus MC
