Paniek bestrijden via internet

Hoogleraar Alfred Lange (64) bedacht eind jaren 90 Interapy, internettherapie voor mensen met psychiatrische stoornissen via internet. Je straatvrees of panische angst voor de lift bestrijden op internet, het kan sinds kort. De behandeling van paniekstoornissen bij Interapy verkeert in de testfase. Eerder al ontwikkelde Alfred Lange, bijzonder hoogleraar relatie- en gezinstherapie in Amsterdam, programma’s om posttraumatische stress, depressies en burnout te behandelen. Die zijn intussen het experimentele stadium voorbij, terdege onderzocht en effectief bevonden. Het volgende programma staat ook al op de rails: de behandeling van eetbuien, ofwel boulimia nervosa.

Vindt u het behandelen van psychiatrische stoornissen per internet een goede ontwikkeling?

,,Het is een goede ontwikkeling, mits de behandelingen zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzochte procedures en effecten en op voorwaarde dat de behandelaars werken volgens een goed bevonden protocol. Het voordeel is dat de behandelaars allemaal dezelfde aanpak hanteren en dat alles wat zij doen te controleren is.”

Hoe is het voor uzelf om te behandelen via internet in plaats van face-to-face?

,,Ik behandel niet zelf, ik leid de behandelaars op. Zij steken er veel energie in en vinden het internetcontact heel positief. Van patiënten ontvangen we achteraf soms e-mails waarin ze zeggen dat ze het contact met de behandelaar fantastisch hebben gevonden.”

Aan welke voorwaarden moet iemand voldoen om zich te kunnen laten behandelen via internet?

,,We zullen nooit mensen met wanen, psychoses of zelfmoordneigingen behandelen. Ook behandeling van een levensbedreigende eetstoornis als anorexia via internet vinden we onverantwoord. Ernstige dwangstoornissen lijken me op dit moment niet haalbaar, maar je moet nooit ‘nooit’ zeggen. Twee jaar geleden zei ik nog dat depressie niet via Interapy te behandelen was. Afgezien daarvan geldt dat iedereen die met een computer overweg kan, zich kan aanmelden. Gebleken is dat onze deelnemers hoger zijn opgeleid dan gemiddeld, maar dat is geen vereiste. Onderzoek laat zien dat het niveau van de opleiding niet bepaalt of iemand baat heeft bij de behandeling. Het nadenken over en je concentreren op hoe je je gevoelens en gedachten betekenis kunt geven, zijn het belangrijkst.”

Hoe behandel je iemand met een paniekstoornis op internet?

,,Alle behandelingen werken met een stappenplan. Het gaat om een vorm van begeleide zelfhulp. De patiënt doorloopt een programma en rapporteert daarover aan de behandelaar. Die levert bij elke stap commentaar. Bij mensen met een paniekstoornis is de bedoeling dat zij zich ervan bewust worden wanneer ze in paniek raken. Op welk moment ontstaan de angstige gedachten, op welk punt begin je dingen te vermijden? Je geeft ze informatie over wat er gebeurt op die momenten en daarna laat je ze experimenteren met dingen waarvoor ze bang zijn.

Om de confrontatie met angstige situaties te kunnen aangaan, leren mensen te ontspannen, bijvoorbeeld door met hun buik adem te halen. Dat moeten ze elke dag oefenen. Daarna krijgen ze opdracht om een de situatie waarvoor ze bang zijn, op te zoeken. Mensen met paniekaanvallen zijn bang voor de angst. Ze zijn steeds gericht op lichamelijke sensaties die het begin van een aanval zouden kunnen betekenen. Daardoor ontstaat juist een aanval, terwijl er medisch gezien niets aan de hand is. Wij laten ze dit ervaren. Als ze hun ademhaling onder controle kunnen brengen zo gauw ze de angst voelen, merken ze dat het helemaal niet zo erg is om een paniekaanval te krijgen. Aan het behandelprogramma voor paniekstoornissen kunnen overigens nu nog enkele tientallen mensen gratis meedoen.”

Hoezo ‘nu nog’? Wordt behandeling door Interapy niet vergoed?

,,De behandeling van paniekstoornissen is nu nog gratis omdat het programma in de testfase verkeert. De andere behandelingen moeten worden betaald. Verzekeraars gaan daar heel verschillend mee om. Sommige vergoeden het zonder meer, andere gedeeltelijk of helemaal niet.”

Wat moet een patiënt doen voordat hij met de behandeling kan beginnen?

,,Deelnemers aan alle behandelprogramma’s gaan door een uitgebreide screening.Daartoe vullen zij een aantal vragenlijsten in. Het enige papieren contact bestaat uit een ondertekende verklaring van de patiënt dat hij weet waaraan hij begint en dat hij daarmee akkoord gaat.”

Laten mensen zich niet weerhouden door al die vragenlijsten?

,,Als het goed is, komen vragenlijsten ook in behandelingen met face-to-face contact steeds meer voor. Uit onderzoek is bovendien gebleken dat mensen het prettiger vinden vragenlijsten op computer in te vullen dan op papier.”

Waarom zegt u ‘als het goed is’?

,,Het besef dat een diagnose stellen aan de hand van systematische vragenlijsten het beste resultaat geeft, dringt langzaam in de geestelijke gezondheidszorg door. Interapy loopt daarin voorop. Een aantal instellingen in de ggz maakt al gebruik van de vragenlijsten van Interapy.”

Hoe zit het met de resultaten?

,,De effecten van onze behandelingen zijn uitgebreid onderzocht. Op kortere termijn zijn de resultaten beter dan die bij face-to-face contact. Wij zoeken naar verklaringen daarvoor. We denken dat we goede protocollen hebben opgesteld. Onze behandelaars zijn goed getraind in het motiveren van deelnemers.”

En op langere termijn?

,,Zes weken na het beëindigen van de behandeling kijken we hoe de patiënten er voor staan. De bedoeling is natuurlijk dat ze er ook op de langere termijn baat bij hebben. De eerste behandeling die wij deden, was posttraumatische stress. Daar hebben we na 18 maanden de deelnemers aan de testsessies nog eens gevraagd hoe het met ze ging. Van terugval was nauwelijks sprake. Bij burnout en depressie zijn we nu bezig zo’n controlemoment na 18 maanden te introduceren.”

Het risico ligt op de loer dat mensen de boel beduvelen als een behandelaar de patiënt niet in zijn ogen kan kijken.

,,Daarvoor hebben wij geen enkele aanwijzing. Een pathologische leugenaar heeft geen plezier in internetcontact, die wil zijn grote verhalen vertellen aan een publiek. Ook mensen die proberen voordeel te halen uit een ziekte, bijvoorbeeld om een uitkering te krijgen, zullen eerder naar een reguliere instantie gaan. Een enkele keer hebben we meegemaakt dat iemand zich aanmeldde voor de verkeerde stoornis. Zo was er iemand die zich wilde laten behandelen voor een depressie, terwijl hij aan een paniekstoornis bleek te lijden.”

Interapy zal binnenkort boulimia behandelen. Wat volgt daarna?

,,Na boulimia zullen we ons vermoedelijk richten op obesitas, mensen met ernstig overgewicht. Ik denk dat we de ervaringen van de behandeling van boulimia daarbij kunnen gebruiken. Ik denk ook aan opvoeding, het coachen van ouders bij gedragsproblemen van kinderen. Ook zie ik mogelijkheden voor de behandeling van relatieproblemen. Dat zal meer tijd kosten. Je hebt dan immers met twee mensen te maken; dat is wel een stuk ingewikkelder.” www.interapy.nl Bron: Algemeen Dagblad, Marike Kerbert

Redactie MedicalFacts