Zorgmarkt in 2020: overheid onderschat rol consument
Array 
Transparantie is sleutelwoord; allianties kritisch bekijken in onvoorspelbare markt
De zorg moet goedkoper. Dat staat voor vrijwel alle spelers in de zorgsector als een paal boven water. Maar hoe die
zorgkosten moeten worden teruggedrongen en de manier waarop de sector zich moet organiseren, daarover verschillen meningen sterk. In het rapport van de commissie brede heroverwegingen Curatieve zorg 2.0 wordt gesteld dat de doelmatigheidswinst moet komen van veranderingen op de zorginkoopmarkt. De commissie vergeet in zijn opties echter de actieve rol van de consument bij zorginkoop.
Atos Consulting heeft met de input van bestuurders van ziekenhuizen en zorgverzekeraars de belangrijkste trends in de zorgmarkt in kaart gebracht en in vier toekomstscenario’s beschreven hoe deze sector er in 2020 uit kan zien en vervolgens vastgesteld welke vormen van samenwerking daarbinnen wel en geen zin hebben. De deelnemers aan het
onderzoek hebben de rol en de houding van de consument als een zeer belangrijke, maar ook onvoorspelbare, factor gedefinieerd. Als de consument in staat gesteld wordt een prominente rol voor zichzelf op te eisen, zullen zij van
betekenis zijn bij het realiseren van efficiency en effectiviteit in de zorgmarkt.
Terugdraaien marktwerking?
“De zorgmarkt is gebaat bij een goed werkende zorginkoopmarkt, waarbij partijen beschikken over de juiste informatie en waarbij zij elkaar scherp houden.â€, aldus Leo Wildeman, partner van Atos Consulting. “Grote
vraag is nu of de overheid de marktwerking gaat terugdraaien of niet. De mogelijke introductie van de regionale zorginkoopkantoren lijkt hierop te duiden. Maar als ruimte wordt gegeven aan de consument als zorginkoper, kan er
ook marktwerking optreden, al is dit op een andere dan de zorgverzekeraars voor ogen hadden.â€
Consument als alliantiepartner
In het huidige zorgstelsel lopen zorgaanbieders een een steeds groter financieel risico. Bovendien worden zij meer afhankelijk van private financiering en ontstaat mogelijk een spanningsveld tussen zorgbelangen en de, veelal op korte termijn gerichte, financiele belangen. Daarnaast staan ziekenhuizen voor de uitdaging de zorgverlening efficienter in te richten. “Tegelijkertijd zijn consumenten uitstekend geïnformeerd en verlangen zij steeds vaker maatwerkâ€, vertelt Wildeman. In deze onzekere tijden sluiten zowel ziekenhuizen als zorgverzekeraars allianties om
flexibiliteit te creeren, zoals samenwerking in shared service centers, gezamenlijke inkoop, ketenzorg en het koppelen van specialisaties binnen de keten. “De vraag is of zulke allianties ook op lange termijn productief zijn. De
concurrentie zal verharden, waardoor de huidige alliantiepartners in de toekomst elkaars concurrenten kunnen worden. Daarbij kan ook de consument een alliantiepartner worden.â€
Consumenten, verenigd in grote collectiviteiten, kunnen transparantie afdwingen door zelf prijs- en prestatieafspraken met zorgaanbieders te maken en de administratie ervan over te laten aan de verzekeraars. “Die
rol van de consument wordt in de huidige discussie over het zorgstelsel nog niet of nauwelijks gehoordâ€, aldus Wildeman. “Hoe groter de eigen bijdrage van consumenten aan de zorg wordt, hoe kritischer ze zullen gaan
kijken naar de aanbieder waarvan ze de zorg willen afnemen.â€
De zorgmarkt in 2020 – vier werelden
In het door Atos Consulting opgestelde white paper wordt stilgestaan bij de belangrijkste trends die door zorgaanbieders en zorgverzekeraars worden onderkend. De markt ziet als belangrijkste en meest onzekere
ontwikkelingen de steeds mondiger wordende consument en de houding van de overheid in de
zorgmarkt. Deze twee ontwikkelingen zullen een grote invloed hebben op de uitkomst van huidige van samenwerkingsverbanden en in de toekomst te vormen allianties.
Scenario 1: Marktwerking
In dit scenario wordt de invloed van de consument steeds groter. Dankzij intelligente zorg-IT en transparantie kan de consument eenvoudig vaststellen waar de beste kwaliteit wordt geboden. Met gebruikmaking van internet
bundelen consumenten de krachten en vormen zij machtsblokken waar zorgaanbieders niet omheen kunnen. Slecht presterende ziekenhuizen hebben de deuren moeten sluiten. Zorgverzekeraars concurreren hevig om de
gunst van de consument die niet alleen meer kiest op prijs, maar ook op aanbod van specifieke producten. De overheid concentreert zich op de controle van beschikbaarheid, betaalbaarheid, kwaliteit en solidariteit. Er is
weliswaar sprake van veel concurrentie, maar soms werken verzekeraars ook samen. Om zich te onderscheiden, sluiten zij allianties om het aanbod te verbreden, kostenefficienter te werken en de flexibiliteit te vergroten. Zo
komt ketenzorg tot stand en vindt concurrentie grotendeels op het niveau van deze ketens plaats.
Scenario 2: Bipolarisatie
In dit scenario is na een jarenlange sanering de rust in de zorgmarkt teruggekeerd. Er zijn minder ziekenhuizen, maar ze zijn groter en efficienter. De kwaliteit van zorg is niet langer een onderscheidende factor; prijs en gemak zijn de variabelen waarmee de loyaliteit van consumenten door ziekenhuizen wordt bevorderd. Zorgverzekeraars
profileren zich als kritische inkopers. Zo krijgen zij een steeds grotere invloed op het aanbod en de omvang van de zorg. Ziekenhuizen leggen zich niet neer bij de rol die hen wordt opgedrongen. Soms sluiten zij contracten af
met collectiviteiten of gaan zij nauwe samenwerking met patientenverenigingen aan. De overheid stuurt aan op zelfregulering en beperkt zich tot de rol van toezichthouder.
Scenario 3: Geleide economie
Mede onder invloed van de financiele crisis die nog jaren heeft voortgeduurd, vallen partijen in de zorgsector weer terug in hun traditionele rol. In dit scenario drukt de overheid een stempel op het zorgaanbod en controleert zij sterk op kwaliteit en beschikbaarheid. Elk ziekenhuis heeft een door de overheid ingestelde toezichthouder. De overheid is overgegaan op financiering op basis van budgetten per verrichting omziekenhuizen tot meer efficiency te dwingen. Hierdoor hebben ziekenhuizen meer dan ooit belang bij een permanente toestroom van consumenten om voldoende dekking te creeren voor hun kosten. Het resultaat isdat de zorg sterk regionaal is georganiseerd en efficiency vooral in de (regionale) zorgketens wordt gezocht. In dit scenario bestaat weinig dynamiek en onzekerheid, waardoor het aantal allianties beperkt blijft.
Scenario 4: Compenserende krachten
In dit scenario hebben de consumenten en de overheid de macht naar zich toegetrokken. De overheid heeft geconstateerd dat de zorgaanbieders en de zorgverzekeraars er niet in geslaagd zijn de noodzakelijke
kwaliteit en efficientie te realiseren. Consumenten zijn georganiseerd en kiezen op basis van de transparante
informatie zelf waar zij zorg willen afnemen. Samen met de consument heeft de overheid een passend systeem van regulering ingevoerd. Zo is een model van elkaar compenserende krachten ontstaan. Ziekenhuizen en verzekeraars zijn teruggedrongen in een meer uitvoerende, maar kwalitatief hoogwaardige rol. Om aan de marktvraag te voldoen en de gewenste kwaliteit te kunnen leveren, gaan ziekenhuizen allianties aan met kennisinstituten in binnen- en buitenland en met buitenlandse zorgaanbieders. Zorgverzekeraars hanteren shared service centers om hun kosten blijvend laag te houden. Op www.scenario-planning.nl <http://www.scenario-planning.nl/> ishet white
paper met de onderzoeksresultaten te downloaden.
Over Atos Consulting
Atos Consulting is een toonaangevende, internationale business-en IT-consultancy organisatie met wereldwijd meer dan 2.500 gedreven professionals. Atos Consulting is de partner voor klanten die zoeken naar effectieve oplossingen op het gebied van rendement, organisatie, processen en control. Zij biedt diepgaande kennis van branchespecifieke,
primaire processen én van ondersteunende processen, zoals Finance, HRM en IT. Indien nodig biedt Atos Consulting ook interim management of neemt zij processen over. Daarbij neemt Atos Consulting een onafhankelijke positie
in, adviseert zij deskundig en werkt nauw samen Рvoor en m̩t klanten.
Atos Consulting is een zelfstandig onderdeel van Atos Origin, de grootste beursgenoteerde Europese  IT-dienstverlener (5,1 miljard euro), waar ruim 50.000 mensen werken. Atos Origin stelt haar klanten – top
500-ondernemingen – in staat hun visie om te zetten in resultaten door strategische advisering, systeemintegratie en managed operations. Bezoek voor meer informatie over onze werkwijze, klanten en resultaten:
www.atosconsulting.nl
<file:///C:\Documents%20and%20Settings\A152082\Local%20Settings\Temporary%20
Internet%20Files\Local%20Settings\mdeleeuw\Local%20Settings\Temporary%20Inte
rnet%20Files\Local%20Settings\adam\Local%20Settings\Temporary%20Internet%20F
iles\kfranse\Local%20Settings\hekhart\kfranse\a123242\Local%20Settings\Tempo
rary%20Internet%20Files\OLK1B6\www.atosconsulting.nl>Â Â Â Voor
meer informatie: Atos Origin, Erica Prins
